Η ένταση στη Μέση Ανατολή δημιουργεί ένα περιβάλλον αβεβαιότητας που επηρεάζει ολόκληρο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία
Η επίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, σηματοδοτεί μια νέα φάση έντασης στη Μέση Ανατολή με άμεσες και δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις για τις διεθνείς αγορές και την παγκόσμια οικονομία. Πρόκειται για μια κλιμάκωση που έρχεται να εντείνει την ήδη τεταμένη κατάσταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και αναμένεται να οδηγήσει σε απότομες αντιδράσεις στα χρηματιστήρια και τις ενεργειακές αγορές με το άνοιγμά τους αύριο Δευτέρα. Οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να κινηθούν ανοδικά, καθώς η γεωπολιτική ανασφάλεια εντείνεται, ενώ οι επενδυτές στρέφονται σε ασφαλή καταφύγια όπως ο χρυσός, τα κρατικά ομόλογα και τα σταθερά νομίσματα.
Η ένταση στη Μέση Ανατολή δημιουργεί ένα περιβάλλον αβεβαιότητας που επηρεάζει ολόκληρο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και δεν αφήνει ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα, με βασικούς αναπτυξιακούς πυλώνες τον τουρισμό, τη ναυτιλία και το εμπόριο, παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις, καθώς οι επιπτώσεις από μια παρατεταμένη ή κλιμακούμενη κρίση μπορούν να αποδειχθούν πολυεπίπεδες και επιβαρυντικές. Οι αναλυτές συμφωνούν ότι, πέραν της άμεσης ανόδου στις τιμές του πετρελαίου και της ενέργειας, οι επιπτώσεις μπορεί να περάσουν σταδιακά στην κατανάλωση, την επενδυτική δραστηριότητα και εντέλει στην ίδια την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.
Ανοδικές πιέσεις στο πετρέλαιο και στην ενέργεια
Η τιμή του αργού πετρελαίου ήδη καταγράφει πιέσεις προς τα πάνω, ενώ εκφράζονται φόβοι για περαιτέρω άνοδο σε περίπτωση που η κρίση επεκταθεί ή πλήξει κρίσιμες θαλάσσιες οδούς μεταφοράς ενέργειας, όπως τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου. Παράλληλα, οι τιμές του φυσικού αερίου ακολουθούν ανοδική πορεία, γεγονός που επηρεάζει άμεσα την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Η ενεργειακή αυτή πίεση μεταφράζεται σε αύξηση του κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, προκαλώντας δευτερογενείς επιπτώσεις στον πληθωρισμό, ο οποίος, μετά από μια περίοδο αποκλιμάκωσης, κινδυνεύει να επανέλθει σε ανοδική τροχιά.
Πιέσεις στο κόστος ζωής και την ανταγωνιστικότητα
Η Ελλάδα, εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενη ενέργεια, βρίσκεται σε δύσκολη θέση, καθώς οποιαδήποτε διαταραχή στις διεθνείς αγορές ενέργειας επηρεάζει άμεσα το εσωτερικό κόστος ζωής και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Οι αυξημένες τιμές πετρελαίου ενδέχεται να μετακυλιστούν στις τιμές βασικών αγαθών και μεταφορών, περιορίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και ενισχύοντας την αβεβαιότητα στην αγορά. Και εν μέσω θέρους η αύξηση της βενζίνης θα είναι ένα πλήγμα για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις
Η γεωπολιτική ένταση επηρεάζει ήδη τις κεφαλαιαγορές, όπου η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης και η διστακτικότητα των επενδυτών δημιουργούν ένα περιβάλλον δυσμενές για την προώθηση νέων επενδυτικών σχεδίων. Η Ελλάδα, σε μια περίοδο που επιχειρεί να ενισχύσει την ελκυστικότητά της ως επενδυτικός προορισμός και να προσελκύσει κεφάλαια για έργα υποδομής και πράσινης μετάβασης, αντιμετωπίζει πρόσθετες δυσκολίες λόγω της διεθνούς αστάθειας. Το επενδυτικό ενδιαφέρον, που είχε αρχίσει να αναθερμαίνεται, κινδυνεύει να υποχωρήσει υπό το βάρος της αβεβαιότητας.
Ο τουρισμός υπό τη σκιά της ανασφάλειας
Ιδιαίτερα ευάλωτος εμφανίζεται και ο τουρισμός, καθώς η εικόνα της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου επηρεάζεται από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα περίμενε εφέτος αύξηση αφίξεων από το Ισραήλ, με εκτιμήσεις για περισσότερους από 1 εκατομμύριο τουρίστες, ωστόσο η επιδείνωση της κατάστασης δημιουργεί ανησυχίες για ακυρώσεις και μειωμένες ροές. Παράλληλα, σε περίπτωση γενίκευσης της κρίσης, η τουριστική εικόνα της χώρας μπορεί να πληγεί ευρύτερα, ακόμη κι αν η Ελλάδα δεν αποτελεί μέρος της σύρραξης, καθώς ο παράγοντας ασφάλειας αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τους διεθνείς ταξιδιώτες.
Ναυτιλία και εμπόριο στο στόχαστρο των εξελίξεων
Η ναυτιλία και το εμπόριο δέχονται επίσης πιέσεις, καθώς κρίσιμα σημεία των παγκόσμιων εμπορικών ροών απειλούνται από την ανασφάλεια. Οι καθυστερήσεις στη διέλευση φορτίων και η αύξηση στα ασφάλιστρα μεταφοράς ενδέχεται να οδηγήσουν σε επιβράδυνση του εξαγωγικού εμπορίου και σε αύξηση του κόστους εισαγωγών, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις επιχειρήσεις. Η ελληνική ναυτιλία, με ισχυρή παρουσία στην ποντοπόρο ναυσιπλοΐα, ενδέχεται να επηρεαστεί από διαταραχές σε σημαντικές εμπορικές διαδρομές, περιορίζοντας τα έσοδα και την κερδοφορία των ναυτιλιακών εταιρειών. Προς το παρόν όμως τα ναύλα σε συγκεκριμένα πλοία έχουν διπλασιαστεί λόγω της σύρραξης και της αποφυγής διέλευσης από τα Στενά του Ορμούζ.
Νομισματική πολιτική σε σταυροδρόμι
Ακόμη μια επίπτωση έχει να κάνει με το περιβάλλον νομισματικής πολιτικής, το οποίο γίνεται επίσης πιο περίπλοκο, καθώς οι κεντρικές τράπεζες, και κυρίως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καλούνται να σταθμίσουν εκ νέου τα δεδομένα. Η πιθανότητα μείωσης των επιτοκίων, που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο σχεδόν βέβαιη, ενδέχεται να επανεξεταστεί υπό το φως των πληθωριστικών πιέσεων που προκαλεί η άνοδος της ενέργειας. Μια παράταση της υψηλής τιμής του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου μπορεί να αναγκάσει τις αρχές να καθυστερήσουν τις αποφάσεις για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, παρατείνοντας τις πιέσεις στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
Ένα αβέβαιο περιβάλλον για την ελληνική οικονομία
Το τοπίο που διαμορφώνεται είναι εξαιρετικά σύνθετο και ρευστό. Η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε αυτήν την κρίση έχοντας σημειώσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, ωστόσο η εξωτερική αβεβαιότητα αποτελεί έναν παράγοντα αστάθειας που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Το μέγεθος και η διάρκεια της κρίσης στη Μέση Ανατολή θα καθορίσουν το βάθος των επιπτώσεων. Αν η ένταση αποκλιμακωθεί σχετικά σύντομα, οι επιδράσεις μπορεί να είναι περιορισμένες. Αν όμως η σύρραξη επεκταθεί ή παραταθεί, τότε η Ελλάδα, όπως και άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες, θα υποστεί απώλειες και θα χρειαστεί να προσαρμοστεί σε ένα πιο δύσκολο και απαιτητικό διεθνές περιβάλλον.
