Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα (6/3) από τον θάνατο της Μελίνας Μερκούρη. Η σπουδαία Ελληνίδα γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1920 και πέθανε στις 6 Μαρτίου του 1994 σε ηλικία 74 ετών.
Η Μελίνα Μερκούρη ήταν μία από τις πιο σημαντικές και αγαπητές Ελληνίδες, διαγράφοντας μία σπουδαία πορεία τόσο στον χώρο της Τέχνης, όσο και της πολιτικής.
«Ήμουν ένα παιδί αναρχικό μέσα μου»
Γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1920 και καταγόταν από φημισμένη οικογένεια πολιτικών. Η οικογένειά της προερχόταν από την Αργολίδα και μέλη της είχαν πολεμήσει στην επανάσταση του 1821. Ο παππούς της, Σπυρίδων Μερκούρης, είχε διατελέσει για πολλά χρόνια δήμαρχος Αθηναίων.
Ο πατέρας της, Σταμάτης Μερκούρης, ήταν αξιωματικός του Ιππικού και χρημάτισε βουλευτής και υπουργός, ενώ για πολλά χρόνια συμμετείχε στη διοίκηση της ομάδας του Παναθηναϊκού. Ο θείος της, Γεώργιος Μερκούρης, είχε ακροδεξιές πολιτικές απόψεις και ήταν ιδρυτής του Ελληνικού Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, καθώς και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας την περίοδο της Κατοχής.
Μιλώντας για τα παιδικά της χρόνια στην ραδιοφωνική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον Νίκο Χατζηνικολάου το 1992, η Μελίνα Μερκούρη είχε περιγράψει: «Γεννήθηκα στην Τσακάλωφ αλλά δεν πέρασα όλα τα παιδικά μου χρόνια εκεί. Τα πέρασα και στην Χαριλάου Τρικούπη, στο σπίτι του παππού μου. Μείναμε εκεί μέχρι τα 9 μου μαζί με τον παππού. Σε ένα τρίπατο, σεμνό σπίτι. Εμείς στο ισόγειο και ο παππούς στο επάνω διαμέρισμα. Ήμουν ένα φριχτά χαλασμένο παιδί, ένα παιδί αναρχικό μέσα μου. Δεν μπόρεσαν να με κρατήσουν, ήμουν ένα κακό παράδειγμα και με έδειξαν από το δημοτικό. Άλλαξα διάφορα σχολεία».
«Το μεγάλο πρόβλημα ήταν στο Αρσάκειο. Εκεί μάθαμε τα μυστικά της ζωής, πώς γίνεται ο έρωτας. Και ξεκίνησε το άθλιο τσιγάρο. Αυτό ήταν κάτι τρομακτικό γιατί μέσα στο Αρσάκειο να βγάζεις διαβάσματα από διάφορα ερωτικά περιοδικά για όλους τους σταρ, και μια ωραία ημέρα είπαν “δεν μπορούμε να κρατήσουμε αυτό το παιδί. Πάρτε την. Δεν παίρνει ούτε από γράμματα”. Ο παππούς μου με πήρε και θυμάμαι ότι πήγαμε στην διευθύντρια και είπε ο παππούς ότι είστε όλοι ανόητοι, η εκπαίδευση είναι γελοία. Για τον παππού ήμουν διάνοια και φύγαμε περήφανοι», είχε προσθέσει.
Ακόμα, είχε σχολιάσει: «Έτρωγα όλα μου τα χρήματα για να πάρω φωτογραφίες των σταρ. Λάτρευα πολλούς. Ο μεγάλος έρωτας της ζωής μου ήταν ο Σαρλ Μπουαγιέ. Ήταν ένας άνδρας που ήταν για μένα το ιδεώδες. Λάτρευα και γυναίκες. Ήμουν ερωτευμένη με την Γκάρμπο».
Η σπουδαία πορεία στον χώρο της Τέχνης
Το Σεπτέμβρη του 1938 η Μελίνα γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου με συμμαθητές τη Δέσπω Διαμαντίδου, την Αλέκα Παΐζη, τον Ανδρέα Φιλιππίδη, τον Αλέξη Δαμιανό κ.ά.
Πρωτοεμφανίζεται στη θεατρική σκηνή το 1944 στο Θέατρο Βρετάνια με το θίασο του Γιώργου Παππά και Αντώνη Γιαννίδη, με το έργο του Αλέξη Σολομού «Το μονοπάτι της Λευτεριάς» και ακολουθεί το έργο του Laszlo Bus-Fekete «H κόμισσα και ο καμαριέρης». Ακολουθούν: 1945-1946 «Μις Μπα», «Θα σε παντρευτώ Τέρας», «Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», «Πωλείται Κέφι», «Η Μπόρα Πέρασε», «Επικίνδυνη Στροφή», «Ο Άνθρωπος και τα Όπλα», «Φαύλος Κύκλος», «Της Νύχτας τα Καμώματα», «Ένας Φίλος θα ‘ρθει απόψε» 1946 «Τρισεύγενη», «Ανατολικά του Σουέζ», «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ», «Δεν θα τα πάρεις μαζί σου», 1947 «Άνθρωπος και Υπεράνθρωπος», «Γαμήλιο Εμβατήριο», «Ο Βασιλικός», «Το τραγούδι της Κούνιας», 1949 «Λεωφορείον ο Πόθος» που αποτέλεσε μια από τις παραστάσεις σταθμούς στην καριέρα της (παράσταση για την οποία γράφτηκε το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι «Χάρτινο το Φεγγαράκι») καθώς το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν για τους ηθοποιούς του Εθνικού ήταν «απαγορευμένο», «Το μικρό Καλύβι», «Το χαμόγελο της Τζοκόντα», «Ο Θάνατος του Εμποράκου», «Bolero», 1950 «Άννα Λουκάστα», «Η Άννα των Χιλίων Ημερών» (Ιστορική παράσταση που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Μυράτ και έπαιζαν μεταξύ άλλων η Μελίνα Μερκούρη, η Ειρήνη Παππά, η Άννα Συνοδινού, η Νίτσα Τσαγανέα, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Δημήτρης Μυράτ, ο Τίτος Βανδής, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Μίμης Φωτόπουλος, η Βούλα Ζουμπουλάκη κλπ), 1951 «Το Επάγγελμα της Κυρίας Ουόρεν», «Η Μεγάλη Παρένθεση».
Από το 1951 αρχίζει να πρωταγωνιστεί παράλληλα και στην Γαλλική θεατρική σκηνή, όπου έγινε μούσα ενός από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς, του Μαρσέλ Ασάρ. Συνεχίζει την παράλληλη πορεία της και στις δύο σκηνές, την αθηναϊκή και την παριζιάνικη. Το 1960 παίζει με το θέατρο Τέχνης το «Γλυκό Πουλί της Νιότης» με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Γιάννη Φέρτη. Επόμενος σημαντικός σταθμός στην θεατρική της καριέρα είναι το «Illya Darling» που ανεβάζει, με προπωλημένα όλα τα εισιτήρια των παραστάσεων και με συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο, στο Μπρόντγουέι στις ΗΠΑ, ενώ είχε ήδη κάνει περιοδεία σε κάθε πολιτεία των ΗΠΑ. Το έργο είναι η θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου «Never on Sunday» (Ποτέ την Κυριακή), που της είχε χαρίσει παγκόσμια αναγνώριση.
Στα χρόνια της δικτατορίας, από τη στιγμή που τελείωσε τις παραστάσεις του «Illya Darling», η Μελίνα Μερκούρη έπαιξε μόνο την Λυσιστράτη το 1972 στο Μπρόντουγεϊ σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη. Το 1975 και ενώ έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, ανεβάζει στο θέατρο Κάππα με τον Νίκο Κούρκουλο την «Όπερα της πεντάρας», το 1976 την «Μήδεια» με το Κ.Θ.Β.Ε., ενώ το 1978 το «Συντροφιά με το Μπρεχτ» από το Ελληνικό θέατρο του Μάνου Κατράκη, παράσταση για την οποία γράφτηκε από το Θάνο Μικρούτσικο το «Άννα μην κλαις» για να τραγουδηθεί από τη Μελίνα Μερκούρη και τον Γιάννη Κούτρα. Τέλος, το 1980 ανέβασε ξανά το «Γλυκό πουλί της Νιότης» με τον Γιάννη Φέρτη και έκλεισε ουσιαστικά την θεατρική της καριέρα με το «Ορέστεια» στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από το Θέατρο Τέχνης. Το 1992 κάνει μια τελευταία, έκτακτη, εμφάνιση στην όπερα Πυλάδης, σε βιντεοσκοπημένη σκηνή, στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Σημαντική ήταν και η παρουσία της στον διεθνή και ελληνικό κινηματογράφο. Της χάρισε αρκετά βραβεία με κορυφαίο το βραβείο πρώτης γυναικείας ερμηνείας του Φεστιβάλ των Καννών και επίσης μία υποψηφιότητα για Όσκαρ για το Ποτέ την Κυριακή (Never on Sunday) το οποίο έχασε απ’ την Ελίζαμπεθ Τέιλορ το 1960.Το κινηματογραφικό της ντεμπούτο έγινε με ένα θεατρικό έργο που είχε γραφτεί από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη ειδικά για τη Μελίνα Μερκούρη, το «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», που στην ταινία είχε τον τίτλο «Στέλλα» (1955). Η ταινία αυτή ήταν η μόνη που έκανε η Μελίνα Μερκούρη με ελληνική παραγωγή (Καραγιάννης Καρατζόπουλος).
Κατά την διάρκεια της καριέρας της στην υποκριτική μάγεψε το κοινό και στην μεγάλη οθόνη, πρωταγωνιστώντας στις ταινίες: «Στέλλα», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» (Celui qui doit mourir), «Ο βαρώνος και η τσιγγάνα» (The Gypsy and the Gentleman), «Θηλυκός δαίμων» (La legge), «Ποτέ την Κυριακή» (Never On Sunday), «Ζήτω ο έρωτας» (Vive Henri IV… vive l’amour!), «Η ώρα της μεγάλης κρίσεως» (Il giudizio universale), «Φαίδρα» (Phaedra), «Οι Νικητές» (The Victors), «Τοπ Καπί» (Topkapi), «Μηχανικά Πιάνα» (Los pianos mecánicos), «Ραντεβού στη Λισσαβόνα» (A Man Could Get Killed), «10:30 Ένα Καλοκαιρινό Βράδυ» (10:30 P.M. Summer), «Η βασίλισσα του Σικάγο» (Gaily, Gaily), «Υπόσχεση την Αυγή» (Promise at Dawn), «Μία φορά δε φτάνει» (Once Is Not Enough), «Πονηρές κομπίνες» (Nasty Habits) και «Κραυγή Γυναικών».
Το 1973 συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ για το Πολυτεχνείο και τα βασανιστήρια της Χούντας, «Η Δοκιμή» (The Rehearsal). Στο συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ συμμετείχαν επίσης: ο Σερ Λόρενς Ολίβιε, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος κ.ά.
Η Μελίνα Μερκούρη υπήρξε και μία σπουδαία ερμηνεύτρια, με μεγάλη πορεία στην δισκογραφική, καθώς έχουν κυκλοφορήσει πάνω από δεκαπέντε δίσκοι της, πέρα από soundtrack ταινιών και θεατρικών παραστάσεων. Έχει τραγουδήσει μεγάλους Έλληνες συνθέτες, Μάνο Χατζιδάκι (με τον οποίο τους συνέδεε προσωπική φιλία), Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιάννη Μαρκόπουλο, Βασίλη Τσιτσάνη αλλά και κορυφαία ερμηνεία μουσικών έργων των Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Εμφανίσεις έκανε και στην τηλεόραση, σε σειρά ντοκιμαντέρ του BBC σε επεισόδιο με τίτλο «Η Ελλάδα της Μελίνας», από όπου και ο ομώνυμος δίσκος του Σταύρου Ξαρχάκου, όπως και σε σήριαλ και εκπομπές στη Γαλλική και τη Γερμανική τηλεόραση.
Επίσης έγραψε και ένα βιογραφικό βιβλίο με τίτλο «Γεννήθηκα Ελληνίδα», του οποίου τα έσοδα από τις πωλήσεις διατέθηκαν για τον αντιδικτατορικό αγώνα (η έκδοσή του στα ελληνικά δεν είναι νόμιμη). Ο τίτλος του βιβλίου της είναι η απάντηση που έδωσε στους δημοσιογράφους όταν της ζήτησαν να κάνει μία δήλωση για την αφαίρεση της υπηκοότητας της από τους συνταγματάρχες: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα».
Ο πόλεμος κατά της Χούντας και η πολιτική
Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) πολέμησε σφοδρά τη Χούντα, χρησιμοποιώντας τη φήμη και τη λάμψη που είχε αποκτήσει, με συνέπεια να της αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα. Έδωσε αρκετές συναυλίες και διοργάνωσε αρκετά μεγάλο αριθμό πορειών αντιδικτατορικού χαρακτήρα.
Επεδίωξε και συναντήθηκε με πολιτικούς αλλά και με πνευματικές προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους, με σκοπό να τους ευαισθητοποιήσει ενάντια στη χούντα. Κατά την διάρκεια των αγώνων της έγιναν εναντίον της απόπειρες δολοφονίας, μία από τις οποίες παραλίγο να της στερήσει τη ζωή. Με την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα όπου και εγκαθίστανται μόνιμα πλέον και συνεργαζόμενη με στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύουν το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
«Γνώρισα τον Ανδρέα Παπανδρέου σε ένα πάρτι για μικρά παιδιά. Ήταν μεγαλύτερός μου. Ήμουν στο ΠΑΜΕ και ονειρευόμασταν να γίνει μια ένωση και ο Ανδρέας να είναι ο αρχηγός. Υπήρξε μια απογοήτευση που με έσπρωξε να πάω στο ΠΑΣΟΚ. Υπήρξε κάποιο γεγονός που με πίκρανε και πήγα στο ΠΑΣΟΚ» έχει πει στην ραδιοφωνική της στον Νίκο Χατζηνικολάου συνέντευξη χωρίς να αναφέρει τι ακριβώς συνέβη.
«Πικρία έχω περισσότερο για τον κινηματογράφο παρά για την πολιτική. Όταν ήμασταν στα πράγματα, ήμουν υπουργός Πολιτισμού για 8 χρόνια. Άσχετα αν ήμουν μια άφραγκη πολιτικός. Αυτό είναι μια μεγάλη πίκρα ότι ήμουν άφραγκη και έψαχνα χρήματα σαν την τρελή παντού. Είχα μάθει από την αντίσταση και από παιδί είχα μάθει αν θέλω κάτι να τα βρίσκω τα χρήματα», είχε συνεχίσει την περιγραφή της.
«Ο Ανδρέας ήταν χαρισματικός ηγέτης», είχε επισημάνει.
Κατεβαίνει υποψήφια στη Β΄ Πειραιά το 1974 αλλά δεν καταφέρνει να εκλεγεί βουλευτής, πράγμα το οποίο επιτυγχάνει το 1977.
Ο αγώνας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα
Διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994, θέση η οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν, τα οποία βρίσκονται στις προθήκες του Βρετανικού Μουσείου, να δημιουργήσει το θεσμό των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (γνωστά ως ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) με σκοπό την πολιτιστική ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας αλλά και τον θεσμό των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρώπης, με πρώτη την Αθήνα το 1985. Το 1990 διεκδίκησε την δημαρχία της Αθήνας, χωρίς όμως επιτυχία.
«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…».
Το 1982 , έθεσε το θέμα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO. «Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για εμάς», έλεγε. «Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας». Και «αν με ρωτήσετε εάν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ». Μάλιστα είχε μια συνάντηση με τον τότε διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου David Mackenzie Wilson, όπου κατάφερε να τον «στριμώξει».
Στη δεύτερη θητεία της στο υπουργείο πολιτισμού έδωσε μεγάλη σημασία στην εισαγωγή του πολιτισμού και της θεατρικής αγωγής στα σχολεία.
Ο γάμος με τον Παναγή Χαροκόπο
Το χειμώνα του 1939 η Μελίνα Μερκούρη παντρεύεται τον Παναγή Χαροκόπο. Στην ραδιοφωνική της συνέντευξη στον Νίκο Χατζηνικολάου είχε πει: «Παντρεύτηκα για να ησυχάσω. Ο Χαροκόπος ήταν καταπληκτικός άνθρωπος, φοβερά εκκεντρικός. Εκείνη την εποχή οι άνδρες ήταν μάτσο. Ήταν παντρεμένος και ήταν εξαιρετικά γοητευτικό για μια κοπέλα σαν και μένα, να είναι παντρεμένος και να χωρίσει για μένα. Ο Παναγής μου έλεγε “Μελίνα μου, εσύ είσαι μόνο για το θέατρο, δεν πρέπει να έχεις δεσμούς που να σε καταπιέζουν. Θα πιαστούμε χέρι χέρι, θα σε πάω να σπουδάσεις” και παντρεύτηκα 17 ετών».
Ο μεγάλος έρωτας με τον Ζιλ Ντασέν
Η μεγάλη αγάπη της ζωής της ήταν ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ζιλ Ντασέν με τον οποίο ήταν μαζί μέχρι και το τέλος της ζωής της.
Το 1964, η Μελίνα Μερκούρη και ο Ζιλ Ντασέν ανήγγειλαν την πρόθεσή τους να δεσμευτούν. Η Παρί Ζουρ δημοσίευσε την είδηση για τη Μελίνα και τον Ντασέν, από τη Λωζάνη όπου αναπαύονταν μετά τα γυρίσματα του Τοπ Καπί (Topkap, 1964), ως εξής: «Η Μελίνα Μερκούρη, 38 ετών, είναι η χαρά της ζωής, η ελευθερία, το απρόοπτο. Ο Ντασέν 52 ετών είναι η διακριτική διάνοια, το ταλέντο, ο μη κραυγαλέος αντικομφορμισμός». «Αν στην ηλικία μου δεν γνωρίζω τι είναι σημαντικό εις την ζωήν δεν θα το μάθω ποτέ», ομολογεί η Μελίνα. «Ζω με τον Ντασέν, τον αγαπώ, είναι καλύτερός μου. Και θα ήθελα αυτό να μην τελειώσει ποτέ».
Ο Ζιλ Ντασέν και η Μελίνα Μερκούρη παντρεύτηκαν στις 18 Μαΐου του 1966 στο δημαρχείο Λωζάνης. Ο Νίκος Κούρκουλος ήταν ο μόνος Έλληνας μάρτυρας στο γάμο. Ο άλλος μάρτυρας ήταν ο Ελβετός δικηγόρος του Ζιλ Ντασέν. Στην επτάλεπτη διαδικασία παραβρέθηκαν ακόμη ο ληξίαρχος και η σύζυγος του Ελβετού δικηγόρου. «Είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή στη ζωή μου», φέρεται ότι δήλωσε η Μελίνα Μερκούρη. «Θα ήθελα να είχαμε παντρευτεί στην Ελλάδα, αλλά τότε θα έπρεπε να καλέσουμε πολύ κόσμο και δεν ταίριαζε ο θόρυβος και η φασαρία σε μια απλή τελετή που επισφραγίζει συμβίωση 10 χρόνων». Το ίδιο βράδυ ακολούθησε ελληνικότατο γλέντι με συρτάκι και πολύ κέφι στο Λωζάν Παλλάς.
Στην ραδιοφωνική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον Νίκο Χατζηνικολάου το 1992, η Μελίνα Μερκούρη είχε αναφέρει: «Ο Ζιλ Ντασέν έρχεται στη ζωή μου όταν είχαμε πάει στις Κάννες με την “Στέλλα”. Μου τηλεφώνησαν ότι θα πάρω το βραβείο κατά πάσα πιθανότητα. Ήταν σαν ποδοσφαιρικός αγώνας τότε. Έγινε το σώσε. Πήγα να δω την παράσταση και εκεί ήταν 20 άνθρωποι μεταξύ των οποίων και ο Τζούλι, έτσι τον έλεγα. Καθόμασταν μαζί με τον Φούντα και μια φίλη μου. Πηδούσε τα καθίσματα για να έρθει δίπλα μου. Με κοίταξε με αυτά τα μπλε μάτια και μου είπε ότι με βρίσκει καταπληκτική γιατί γελάτε ωραία και περπατάτε ωραία. Μου ζήτησε να με δει το απόγευμα. Εγώ χεσμένη από την χαρά μου».
«Όταν γύρισα στην Ελλάδα άρχισα να λαμβάνω μικρά σημειωματάκια που ήταν σαν ποιηματάκια. Απλά και ωραία, αγγλοσαξονικά. Εκείνη την εποχή είχα αποφασίσει να μάθω αγγλικά. Πέρασα από το Παρίσι και έστειλα τηλεγράφημα ότι θα έμενα για μία ημέρα. Ήρθε και όταν μπήκε μέσα μου είπε κάτι στα αγγλικά που δεν κατάλαβα. I am hooked. Τίμια και καθαρά με αυτά τα μάτια τα μπλε μου είπε ότι είναι ερωτευμένος, αλλά ότι έχει παιδιά. Δεν έγινε τίποτα και έφυγα για Λονδίνο. Μου τηλεφωνούσε και έγραφε το σενάριο του “Χριστού”. Μου ζήτησε μια άδεια για να έρθει στην Ελλάδα, γιατί δεν είχε χαρτιά για να ταξιδέψει. Ο πατέρας μου που ήταν τότε βουλευτής κατάφερε να του βγάλει μια άδεια και έτσι ήρθε εδώ», είχε σημειώσει.
Στην συνέχεια είχε πει: «Το πρώτο βράδυ τον πήγα στους Δελφούς. Μιλήσαμε με τους Θεούς… και αποφασίσαμε ότι αυτό είναι. Πήγαμε μετά στην Κρήτη, την οποία την ερωτεύτηκε πιο πολύ από μένα. Πώς συνέβη να είμαι εγώ 32 χρόνια με τον Ντασέν; Ακόμα έχω τον τρόμο της ερωτευμένης γυναίκας. Θέλω να του αρέσω. Είναι μαγικό. Βεβαίως τον γνώρισα όσο με άφησε, έχει πάντα ένα τεράστιο μυστήριο για μένα».
Ο θάνατος
Την Κυριακή 6 Μαρτίου του 1994, καταβεβλημένη από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης.
Η σορός της έφτασε στην Ελλάδα στις 8 Μαρτίου του 1994 και τέθηκε σε διήμερο λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών, ενώ ταυτόχρονα κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος. Την Πέμπτη 10 Μαρτίου του 1994 ψάλλεται η νεκρώσιμος ακολουθία στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών και αμέσως μετά εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι τη συνοδεύουν ως το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Ήταν η πρώτη Ελληνίδα που κηδεύτηκε με τιμές αρχηγού κράτους. Ενταφιάστηκε σε οικογενειακό τάφο. Ο θάνατός της προκάλεσε εκδηλώσεις συγκίνησης σε όλο τον κόσμο. Πολλοί πολιτικοί ηγέτες στέλνουν συλλυπητήρια μηνύματα στην οικογένειά της και στην Ελλάδα. Την ώρα της κηδείας της τα θέατρα και τα μαγαζιά στο Μπρόντουγεϊ παραμένουν κλειστά.
