Ολοένα και περισσότερα νοσοκομειακά φάρμακα χρειαζόμαστε τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται οι νοσοκομειακές δαπάνες για αυτά.
Στην Ευρώπη, ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται οι νοσοκομειακές δαπάνες για καινοτόμα φάρμακα κυμαίνεται – ανάλογα και με τα δεδομένα που καταγράφει η κάθε χώρα. Όμως ανεξάρτητα από το πόσο συγκρίσιμα είναι τα στοιχεία, σχεδόν όλες οι χώρες διαπιστώνουν αύξηση των δημόσιων λογαριασμών για τα φάρμακα αυτά, με πρώτο το Ηνωμένο Βασίλειο στο οποίο η αύξηση έφτασε σχεδόν το 180% από το 2011-2020, το Βέλγιο το 88,2% από το 2013-2019 και την Ιταλία το 88,1% από το 2011 ως το 2019.
Στον αντίποδα βρίσκεται η χώρα μας η οποία είδε τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη να μειώνεται κατά 21,6% από το 2012-2019 κυρίως εξαιτίας των μνημονίων και των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής, που οδήγησαν παράλληλα σε μείωση και την φαρμακευτική δαπάνη εκτός νοσοκομείου (κατά 32,5%), κατεβάζοντας τις συνολικές δαπάνες για φάρμακα κατά 30,2% τη συγκεκριμένη περίοδο.
Αντίστοιχα αρνητικό πρόσημο καταγράφηκε και στη Γερμανία (-2,3% από το 2010-2014).
Σε 13 ευρωπαϊκές χώρες, ο ρυθμός ανάπτυξης της νοσοκομειακής δαπάνης την τελευταία 10ετία, κινήθηκε αυξητικά γύρω στο 5,7%, με τη νοσοκομειακή δαπάνη να παρουσιάζει αύξηση κατά 45,6% μέσα σε αυτά τα χρόνια και τη συνολική φαρμακευτική δαπάνη να αυξάνεται κατά 11,8%.
Η διαπίστωση αυτή προέρχεται από ελληνική επιστημονική μελέτη που δημοσιεύεται ως editorial στο τρέχον τεύχος του European Journal of Hospital Pharmacy του British Medical Journal (BMJ) από ομάδα οικονομολόγων του Εργαστηρίου Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, με πρώτο συγγραφέα τον επίκουρο καθηγητή Οικονομικών της Υγείας Κώστα Αθανασάκη.
3η δαπάνη υγείας τα φάρμακα
Όπως τονίζουν οι ειδικοί, η φαρμακευτική δαπάνη αποτελεί σημαντική συνιστώσα των συνολικών δαπανών για την υγεία, αντιπροσωπεύοντας περίπου το ένα έκτο τους και αποτελεί την τρίτη κατά σειρά δαπάνη για την υγεία στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.
Ο ρυθμός της εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης αυξάνεται τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Όμως η νοσοκομειακή δαπάνη, συχνά δεν περιλαμβάνεται στις διεθνείς στατιστικές για την υγεία, ενδεχομένως γιατί συμπεριλαμβάνεται στις συνολικές νοσοκομειακές υπηρεσίες. Παρόλα αυτά, όμως τα τελευταία χρόνια, τα νοσοκομεία σε πολλές χώρες έχουν εξελιχθεί σε σημαντικό κανάλι διανομής καινοτόμων (και ακριβών) φαρμάκων.
Χαρακτηριστικά, η νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη απορροφά το 20–50% των φαρμακευτικών δαπανών των δημοσίων οργανισμών περίθαλψης ανάλογα με τη χώρα, ενώ οι διαφορές των δαπανών για νοσοκομειακά και εξωνοσοκομειακά φάρμακα και για το σύνολό τους, αντικατοπτρίζουν και τις διαφορετικές προτιμήσεις και στρατηγικές των χωρών όσον αφορά τον ρόλο των νοσοκομείων ως καναλιών διανομής.
Υπό αυτή την έννοια, οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν ότι «η επανεστίαση στη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη είναι επιτακτική, προκειμένου να αξιολογηθεί η τρέχουσα κατάσταση, να προβλεφθούν οι μελλοντικές ανάγκες και, εάν είναι απαραίτητο, να δημιουργηθούν κατάλληλοι μηχανισμοί χρηματοδότησης και αξιολόγησης, ώστε με την κατάλληλη φαρμακευτική πολιτική βασισμένη σε δεδομένα, θα διασφαλίζεται η πρόσβαση των ασθενών στις βέλτιστες θεραπευτικές επιλογές». 
Αυξάνονται ταχύτερα στο νοσοκομείο
Από την παρατήρησή τους, οι οικονομολόγοι της υγείας επισημαίνουν ότι «συνολικά, η τάση της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης στην Ευρώπη αποκαλύπτει ότι οι δαπάνες των νοσοκομείων για φάρμακα αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από τις εξωνοσοκομειακές φαρμακευτικές δαπάνες.
Η δυναμική της φαρμακευτικής αγοράς, που καθορίζεται από τις επιδημιολογικές αλλαγές και τις δημογραφικές τάσεις, αλλά και -αν όχι κυρίως- από την εμφάνιση καινοτόμων και υψηλού κόστους θεραπειών την τελευταία δεκαετία, ιδιαίτερα σε θεραπευτικούς τομείς όπως η ογκολογία και η ανοσολογία, ασκούν σημαντική πίεση στις φαρμακευτικές δαπάνες διεθνώς.
Οι τάσεις της νοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης δείχνουν ότι οι χώρες προσπαθούν να διοχετεύσουν αυτή τη ζήτηση κυρίως μέσω του νοσοκομειακού περιβάλλοντος, πιθανώς για λόγους παρακολούθησης της διαδικασίας χορήγησης (ειδικά για φάρμακα για σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες) και παρακολούθησης της πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες. Ανεξάρτητα από τα πραγματικά κίνητρα, σημειώθηκε αύξηση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, γεγονός που απαιτεί μια νέα προσέγγιση όσον αφορά τη διαμόρφωση πολιτικής σε αυτή την αγορά».
Προτάσεις για μέτρα
Έτσι οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν τα παρακάτω μέτρα:
- Συστηματική μέτρηση, τεκμηρίωση και καταγραφή των νοσοκομειακών φαρμακευτικών δαπανών στο σύστημα λογαριασμών υγείας κάθε χώρας.
- Διάκριση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στο νοσοκομείο στο πλαίσιο της τρέχουσας πρακτικής περίθαλψης (που συνήθως αποζημιώνονται μέσω κλειστών νοσηλίων) και των φαρμάκων που χορηγούνται στο νοσοκομείο για λόγους παρακολούθησης, π.χ. φάρμακα σοβαρών παθήσεων σε εξωτερικούς ασθενείς – για τα οποία θα μπορούσε να οριστεί ξεχωριστός προϋπολογισμός και διαδικασία αποζημίωσης.
- Εισαγωγή συστημάτων πρόβλεψης που θα λαμβάνουν υπόψη την εξέλιξη της επιβάρυνσης των ασθενειών και την πρόοδο της φαρμακευτικής τεχνολογίας. Και τέλος,
- Χρήση νέων συστημάτων πρόσβασης και αποζημίωσης για καινοτόμα φαρμακευτικά προϊόντα, όπως οι συμφωνίες διαχειριζόμενης εισόδου («managed entry agreements»), σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των δαπανών.
