Στον πλανήτη υπάρχουν τεράστιες ποσότητες μικροπλαστικών, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν εκθετικά, όσο αποδομούνται φυσικά τα υπάρχοντα πλαστικά λύματα.
Μάλιστα, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών προβλέπεται να διπλασιαστεί έως το 2040 και να τριπλασιαστεί έως το 2060, και η πλειονότητα αυτής της αύξησης αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης. Τα μικροπλαστικά απαντώνται στους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα, το εμφιαλωμένο νερό, την μπίρα, το μέλι, τα φρούτα και τα λαχανικά.
Και από το περιβάλλον μεταφέρονται, στην συνέχεια, στον ανθρώπινο οργανισμό. Πριν λίγα χρόνια, ο ΟΗΕ είχε δηλώσει ότι υπάρχουν τουλάχιστον 51 τρισεκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια στις θάλασσες, 500 φορές περισσότερα από τα αστέρια που υπάρχουν στο γαλαξία μας.
Εξάλλου, τα μικροπλαστικά που βρίσκονται στη θάλασσα συχνά αποτελούν τροφή για τα ψάρια, τα οποία μετά καταλήγουν στο τραπέζι των καταναλωτών και στο ανθρώπινο σώμα. Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πλαστικά σωματίδια έχουν επίσης ανακαλυφθεί και σε ανθρώπινα κόπρανα.
Από που προέρχονται τα μικροπλαστικά
Τα μικροπλαστικά είναι μικρά κομμάτια πλαστικού και συνήθως είναι μικρότερα από 5 χιλιοστά. Χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: Τα πρωτογενή μικροπλαστικά αφορούν σε μικρά σωματίδια που απελευθερώνονται άμεσα στο περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 15-31% των μικροπλαστικών στου ωκεανούς.
Εμπεριέχονται σε συνθετικά ρούχα (35%), ελαστικά αυτοκινήτων (28%) αλλά και σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας όπως είναι οι κρέμες απολέπισης (2%). Επίσης, τα δευτερογενή μικροπλαστικά προέρχονται από μεγαλύτερα πλαστικά αντικείμενα, όπως οι πλαστικές σακούλες, τα μπουκάλια και τα δίχτυα αλιείας. Υπολογίζεται ότι αποτελούν το 69-81% των μικροπλαστικών που υπάρχουν στους ωκεανούς.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «New England Journal of Medicine» διαπίστωσε ότι τα άτομα στα οποία έχουν ανιχνευθεί μικροπλαστικά στην καρδιά, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου.
Ιταλοί επιστήμονες πήραν δείγματα καρωτιδικής πλάκας – μια συσσώρευση λιπαρών εναποθέσεων που μπορεί να μπλοκάρουν τις αρτηρίες – από 257 άτομα που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της πλάκας.
Οι ερευνητές ανίχνευσαν ίχνη μικροπλαστικών και νανοπλαστικών σχεδόν στο 60% των ασθενών. Κατάφεραν ακόμη και να αναγνωρίσουν συγκεκριμένα είδη μικροπλαστικών. Το πολυαιθυλένιο, που είναι πιο γνωστό και χρησιμοποιούμενο πλαστικό στον κόσμο, βρέθηκε στο 58% των δειγμάτων. Το χλωριούχο πολυβινύλιο, που αναφέρεται ως PVC, βρέθηκε στο 12% των δειγμάτων. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης υψηλότερα επίπεδα δεικτών φλεγμονής σε άτομα των οποίων η πλάκα περιείχε μικροπλαστικά, κάτι που επιβεβαιώνει προηγούμενες μελέτες που έδειξαν ότι τα μικροπλαστικά προάγουν τη φλεγμονή.
Μάλιστα, οι ερευνητές ξέτασαν τους ασθενείς τρία χρόνια μετά τη λήξη της μελέτης και διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι των οποίων τα δείγματα πλάκας περιείχαν μικροπλαστικά είχαν διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή να πεθάνουν, σε σχέση με τους υπόλοιπους ασθενείς.
«Αυτό είναι ζωτικής σημασίας», τόνισε ο Philip Landrigan, επιδημιολόγος και καθηγητής βιολογίας στο Boston College, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Από τα ευρήματα της μελέτης προέκυψαν περισσότερα ερωτήματα. Οι ερευνητές αναρωτήθηκαν γιατί κάποιοι άνθρωποι είχαν μικροπλαστικά ενώ κάποιοι άλλοι όχι, πώς έφτασαν εκεί, εάν ορισμένοι πληθυσμοί κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους, αλλά και τι μπορεί να προκαλέσουν σε άλλα όργανα του σώματος, όπως οι πνεύμονες, ο σπλήνας και ο πλακούντας.
Η σχέση με καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά
«Αν μπορούν να εισέλθουν στην καρδιά, γιατί όχι στον εγκέφαλο, στο νευρικό σύστημα; Τι γίνεται με τις επιπτώσεις στην άνοια ή άλλες χρόνιες νευρολογικές παθήσεις;» αναρωτιέται εύλογα ο Landrigan. Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα είναι γιατί τα μικροπλαστικά μπορεί να προκαλέσουν περισσότερες καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα και τονίζουν ότι η μελέτη τους δεν δείχνει αιτιότητα, παρά μόνο σύνδεση. Ωστόσο, υπάρχει μια εξήγηση.
«Είμαστε αρκετά σίγουροι ότι το πρόβλημα προέρχεται από την αδυναμία της ίδιας της πλάκας», ανέφερε ο Giuseppe Paolisso, καθηγητής εσωτερικής ιατρικής και γηριατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καμπανίας στη Νάπολη της Ιταλίας και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης: «Υποθέτουμε ότι επειδή οι πλάκες με μικροπλαστικά και νανοπλαστικά έχουν υψηλότερο βαθμό φλεγμονής, μπορούν να σπάσουν πιο εύκολα και μόλις σπάσουν, μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος» πρόσθεσε.
Ο Landrigan τόνισε τα ευρήματα θα πρέπει να κάνουν τους γιατρούς να σκεφτούν εάν η έκθεση σε μικροπλαστικά πρέπει να θεωρείται παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Ακόμη, όμως, και αν είναι έτσι, δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα μπορούσαμε να περιορίσουμε την έκθεσή μας όταν το πλαστικό βρίσκεται παντού στο περιβάλλον, αφού ο ρυθμός αποσύνθεσης τους είναι αργός. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060.
«Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ότι το χαμηλό κόστος και η ευκολία των πλαστικών είναι παραπλανητικά και ότι, στην πραγματικότητα, προκαλούν τεράστιες βλάβες», δήλωσε ο Landrigan, τονίζοντας ότι «πρέπει να ενθαρρύνουμε τους ασθενείς μας να μειώσουν τη χρήση πλαστικών, ειδικά αυτών της μίας χρήσης»
Προτρέπει, επίσης, τους γιατρούς και τα ιατρικά ιδρύματα να πιέσουν για την Παγκόσμια Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για τα Πλαστικά και να ζητήσουν να οριστεί ένα παγκόσμιο ανώτατο όριο στην παραγωγή πλαστικών. Ωστόσο, ο καθηγητής βιολογίας επιρρίπτει ευθέως ευθύνες για την αύξηση των πλαστικών στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων.
«Συνειδητοποιούν ότι η αγορά των ορυκτών καυσίμων μειώνεται και ότι έχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που πρέπει να ξεφορτωθούν. Έτσι τα διοχετεύουν στην παραγωγή πλαστικού», τόνισε.
Πώς θα περιορίσουμε την επιμόλυνση
- Αποφύγετε στην κουζίνα να χρησιμοποιείτε πλαστικό δίσκος κοπής.
- Αποφύγετε πλαστικά ποτήρια και πιάτα.
- Αποφύγετε την χρήση πλαστικών μπουκαλιών, ειδικά εάν έχει μείνει για ώρα σε υψηλή θερμοκρασία.
- Χρησιμοποιείστε το δικό σας ποτήρι γυάλινο ή μεταλλικό στην καφετέρια για τον καφέ/ χυμό.
- Αποφύγετε το πλαστικό καπάκι στην καφετέρια για να μην έρθει σε επαφή με τον ζεστό καφέ.
- Αποφύγετε την αποθήκευση κυρίως αλκοόλ και λαδιού σε πλαστικά δοχεία.
- Μη μεταφέρετε ζεστό φαγητό σε πλαστικά σκεύη για αποθήκευση.
- Μειώστε την κατανάλωση τροφίμων από κονσέρβες (πχ τόνο, καλαμπόκι, μανιτάρια, σούπες).
- Στο σουπερμάρκετ προτιμήστε μια χάρτινη σακούλα για τα λαχανικά σας η οποία μπορεί να ανακυκλωθεί.
- Μην πλένετε πλαστικά σκεύη με ζεστό νερό.
