Μύθοι και αλήθειες για την αύξηση του κατώτατου μισθού

Σήμερα αναμένεται να ανακοινωθεί, στα πλαίσια της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού. Σύμφωνα με πληροφορίες η αύξηση θα είναι της τάξης του 5%-6% και αναμένεται να φτάσει από τα 830 που είναι σήμερα στα 870-880 περίπου ευρώ.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται, ότι η νέα αύξηση θα ενισχύσει σημαντικά το εισόδημα των εργαζομένων στον ιδιωτικό αλλά και στο δημόσιο τομέα. Στόχος της κυβέρνησης, όπως έχει δηλώσει ο κ. Μητσοτάκης, είναι ο κατώτατος μισθός να φτάσει τα 950 ευρώ έως το 2027.

Τί συμβαίνει όμως σήμερα στην πραγματικότητα στην αγορά εργασίας;

Ψέμα 1ο

Ο κατώτατος μισθός αυξάνεται περισσότερο από 50 ευρώ μηνιαίως.

Η αλήθεια

Τα 870-880 ευρώ στα οποία θα ανέρχεται ο νέος κατώτατος μισθός από 1η Απριλίου είναι μικτά. Οι καθαρές αποδοχές χωρίς τριετίες θα είναι κοντά στα 742 ευρώ. Ακόμα μικρότερες θα είναι οι αποδοχές για τους χαμηλόμισθους, αφού προς το παρόν δεν αναμορφώνονται οι φορολογικές κλίμακες, καθώς οι εργαζόμενοι με κατώτατο μισθό θα αλλάξουν κλιμάκιο φορολόγησης. Συγκεκριμένα, άγαμοι, ζευγάρια χωρίς παιδιά, αλλά και όσα ζευγάρια έχουν 1 παιδί, ακόμα και με την πενιχρή αύξηση των αποδοχών τους, αλλάζουν κλιμάκιο φορολόγησης και το ποσό που θα τους αναλογεί θα είναι ως και διπλάσιο σε σχέση με εκείνο που πληρώνουν σήμερα. Σύμφωνα με την ισχύουσα φορολογία, ο συντελεστής φόρου για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ είναι στο 9%. Όμως, για εισοδήματα από 10.000,01 ευρώ και πάνω ο φόρος εκτινάσσεται στο 22%.Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι όσοι εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα επωφεληθούν από την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 μικτά θα δουν να υπερδιπλασιάζεται ο συντελεστής με τον οποίο θα φορολογηθούν. Για παράδειγμα, άγαμος μισθωτός του ιδιωτικού τομέα ή έγγαμος χωρίς παιδιά, που αμείβεται σήμερα με 830 ευρώ μικτά για 14 μισθούς, ο φόρος που του αναλογεί είναι 137 ευρώ τον χρόνο Με την αύξηση στα 880 μικτά ο φόρος πάει στα 270 ευρώ τον χρόνο και ψαλιδίζει αισθητά την επικείμενη αύξηση.

Ψέμα 2ο

Οι αυξήσεις των μισθών από το 2019 έως σήμερα ξεπερνούν το ύψος του πληθωρισμού.

Η αλήθεια

Οι μισθωτοί την πενταετία 2020 – 2024, που χαρακτηρίσθηκε από τη σαρωτική επάνοδο του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία, παρά την αύξηση των συνολικών αμοιβών, ως αποτέλεσμα της βελτίωσης των μισθών και της σημαντικής ενίσχυσης της απασχόλησης, είδαν τα πραγματικά τους εισοδήματα να μειώνονται. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Eurobank, το 2024 ήταν το πρώτο έτος αύξησης των πραγματικών αμοιβών των μισθωτών, ύστερα από δύο χρόνια απωλειών λόγω του υψηλού πληθωρισμού. Σε βάθος πενταετίας, όμως, η αύξηση των τιμών ξεπέρασε την αντίστοιχη αύξηση των αμοιβών και άφησε τους μισθωτούς με μειωμένο πραγματικό εισόδημα. Η ακρίβεια της πενταετίας 2020 – 2024 ήταν σαρωτική για τα εισοδήματα και ιδιαίτερα των οικονομικά ασθενέστερων, που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων τους σε τρόφιμα και στέγαση (που περιλαμβάνει και τη δαπάνη για το ρεύμα). Το γενικό επίπεδο των τιμών αυξήθηκε κατά 16,4%, ενώ στα τρόφιμα η σωρευτική αύξηση πλησίασε το 33% και στη στέγαση ξεπέρασε το 17%.Συνεπώς οι πραγματικές αμοιβές ανά απασχολούμενο παρέμειναν χαμηλότερες σε σύγκριση με τα προ πανδημίας επίπεδα (2019).

Ψέμα 3ο

Η αύξηση του κατώτατου μισθού αφορά όλους τους εργαζόμενους.

Η αλήθεια

Η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν αφορά παρά μόνο το 24% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή 1 στους 4 εργαζόμενους(από τα 2,5 εκατομμύρια των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, αύξηση θα δουν περίπου 575.000 εργαζόμενοι σε βάθος αρκετών ετών). Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων δεν πρόκειται να δει ούτε ένα ευρώ αύξηση, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει τις συνέπειες της ακρίβειας, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται περαιτέρω το εισόδημά της, εξαιτίας της απουσίας Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας αλλά και εξαιτίας της εργοδοτικής αυθαιρεσίας και παραβατικότητας. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο μέσος μισθός αυξάνεται λίγο κάτω από το μισό, σε σχέση με την αύξηση του κατώτατου μισθού και αυτό σε βάθος χρόνου. Με πραγματική αύξηση στο 3% λοιπόν και πληθωρισμό στα ίδια επίπεδα ισχύει το «άνθρακες ο θησαυρός» για την αύξηση του κατώτατου μισθού για την συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων.

Ψέμα 4ο

Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα συμπαρασύρει όλα τα μισθολογικά κλιμάκια.

Η αλήθεια

Η χώρα μας παρουσιάζει την παραδοξότητα, να υπολείπεται κατά σχεδόν 30 μονάδες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ως προς το ποσοστό κάλυψης εργαζομένων, από συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Στην Ελλάδα, το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχει «πέσει» στο 25,8% την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται στα 57%(υπάρχουν χώρες με ποσοστό κάλυψης άνω του 70%). Λιγότερο από ένας στους τρεις εργαζομένους (29%) που ερωτήθηκαν σε πρόσφατη έρευνα της ΓΣΕΕ σε συνεργασία με την ALCO δηλώνει, ότι καλύπτεται από κάποια μορφή συλλογικής σύμβασης στην εργασία του. Επιβεβαιώνεται έτσι για ακόμη μια φορά η παγίωση της τάσης που κατατάσσει την χώρα μας στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ-27 σε ό,τι αφορά τα ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις. Η χώρα μας σύντομα θα είναι υπόλογος και στα ευρωπαϊκά όργανα για αυτό το «καθεστώς εξαίρεσης» αφού η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, προωθεί «επαρκείς κατώτατους μισθούς» σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε οι ΣΣΕ να καλύπτουν τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων. Στην ίδια έρευνα προκύπτει ότι σε ό,τι αφορά το μηνιαίο εισόδημα μόνο ένα 40% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι ο μισθός του επαρκεί για την κάλυψη των μηνιαίων εξόδων, ενώ το 88% δηλώνει ότι έχει μειώσει τις δαπάνες του σε βασικά ήδη διατροφής προκειμένου να ανταπεξέλθει. Παράλληλα, 7 στους 10 εργαζομένους (71% των ερωτηθέντων) δηλώνει ότι είτε χρησιμοποιεί μέρος των αποταμιεύσεων του (34%), είτε ότι δεν διαθέτει καθόλου αποταμιεύσεις (37%), προκειμένου να αντιμετωπίσει τα έξοδα του μήνα. Σχεδόν 6 στους 10 εργαζόμενους (58%) που ενοικιάζουν κατοικία, ξοδεύουν πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του σε δαπάνες ενοικίου, και θέρμανσης. Την ίδια ώρα σχεδόν 1 στους 2 εργαζομένους με ιδιόκτητη κατοικία ξοδεύει πάνω από το 20% του μηνιαίου εισοδήματός του για αποπληρωμή στεγαστικών δανείων και θέρμανση. Τέλος, σε ό,τι αφορά τον χρόνο εργασίας, το 40% δηλώνει ότι εργάζεται πέρα του προβλεπόμενου χρόνου εργασίας και μάλιστα το 43% υπερβαίνει τις τέσσερις ώρες σε εβδομαδιαία βάση. Την ίδια ώρα περίπου 1 στους 3 εργαζομένους (36%) δηλώνει ότι δεν αμείβεται για τις πρόσθετες ώρες εργασίας του.

Ψέμα 5ο

Δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για την χορήγηση 13ου και 14ου μισθού στο δημόσιο. Οι αμοιβές στο δημόσιο συμπαρασύρονται από την αύξηση του κατώτατου μισθού.

Η αλήθεια

Οι εργαζόμενοι στο δημόσιο προσδοκούν την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού. Και αυτό ζητούν ακόμα και βουλευτές της ΝΔ. Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, έβαλε φρένο στη σχετική συζήτηση. Και η κυβέρνηση δια του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Νίκου Παπαθανάση, δήλωσε ότι δεν υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος. Τα στοιχεία της Eurostat καταδεικνύουν ταυτόχρονα τα ψεύδη της κυβέρνησης με τις “διαρροές” του υπουργείου Οικονομικών που πρόθυμα και άκριτα αναπαράγονται από ορισμένα ΜΜΕ για τις υποτιθέμενες αυξήσεις και τα δισεκατομμύρια που δήθεν κοστίζουν. Η στατιστική αποτύπωση(Eurostat) κατατάσσει την χώρα μας τελευταία στην κατάταξη των αμοιβών στο δημόσιο τομέα και επιβεβαιώνει την σκληρή καθημερινότητα που βιώνουν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στο Δημόσιο που δυσκολεύονται να καλύψουν ακόμη και τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους. Το επιβεβαιώνει η αγωνία των πρωτοδιόριστων εκπαιδευτικών κ.α. που κοιμούνται σε σκηνές και αυτοκίνητα γιατί οι πενιχροί μισθοί τους δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε το ενοίκιο, αλλά και οι συνεχώς αυξανόμενες αρνήσεις διορισμών ή οι παραιτήσεις ήδη υπηρετούντων που δεν μπορούν να ζήσουν με τον μισθό τους. Είκοσι ευρώ το μήνα μεικτά θα είναι η αύξηση για το 2025 για όλους τους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, όταν η ακρίβεια σε σίτιση και στέγαση, σε καύσιμα και ενέργεια, καλπάζει και όταν η φοροληστεία στραγγίζει το τελευταίο ευρώ από την τσέπη.

Ψέμα 6ο

Η ανεργία μειώνεται στα επίπεδα του 2008.

Η αλήθεια

Πράγματι η ανεργία μειώθηκε σε απόλυτες τιμές(έχει υποχωρήσει στο 8,7%, λένε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ), αλλά υπάρχουν επιπλέον προβλήματα. Στις 170.000 με 200.000 υπολογίζονται οι κενές θέσεις εργασίας στην Ελλάδα. Οι κενές θέσεις στοιχίζουν στο κράτος, €1,28-1,5 δισ., λόγω των απωλειών από τις εισφορές, τον φόρο εισοδήματος και τους έμμεσους φόρους. Συγκεκριμένα, το κόστος για το κράτος για κάθε κενή θέση εργασίας εκτιμάται στα €7.500 ετησίως στα ταμεία του κράτους. Εξ αυτών, τα €5.400 είναι οι απώλειες από τις εισφορές, από τον φόρο εισοδήματος είναι περίπου €800 και από έμμεσους φόρους €1.300 ευρώ, ετησίως. Η εικόνα της απασχόλησης στη χώρα μας δεν αφήνει πολλά περιθώρια εφησυχασμού. Αφενός, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, στα 4,257 εκατομμύρια άτομα, αφετέρου, είναι σημαντικά μειωμένη, κατά περίπου 300.000 εργαζόμενους, σε σχέση με τον αριθμό των απασχολούμενων (4,551 εκατ.) κατά τον Αύγουστο του 2009. Γεγονός που καταδεικνύει ότι το πρόβλημα στην αγορά εργασίας είναι πολυδιάστατο και απαιτούνται ουσιαστικά αναπτυξιακά μέτρα που θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, σε αύξηση των μισθών και, βέβαια, σε αύξηση του εργατικού δυναμικού, επαναπατρίζοντας σημαντικό αριθμό εργαζόμενων που εγκατέλειψαν τη χώρα.

Ψέμα 7ο

Οι εργαζόμενοι θα δουν άμεσα την αύξηση στις αποδοχές τους. Καταπολεμάται η ευέλικτη εργασία.

Η αλήθεια

Η εργοδοτική αυθαιρεσία στη χώρα λόγω της απουσίας ελεγκτικών μηχανισμών και στελέχωσης της Επιθεώρησης Εργασίας καλπάζει. Τι και αν έχει νομοθετηθεί ο κατώτατος μισθός στην πράξη οι εργοδότες με τους γνωστούς εκβιασμούς(επιστροφή δώρων, αδήλωτη ή υποδηλωμένη απασχόληση, έκρηξη των mini jobs κλπ.) έχουν τον τρόπο να καταστρατηγούν την νομοθεσία με την κυβέρνηση να «τους κάνει πλάτες». Για παράδειγμα πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχουν καταγγελίες για εξαναγκασμό εργαζομένων να αποσύρουν το αίτημά τους για αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους προκειμένου ο εργοδότης να μην πληρώσει την προσαύξηση της προϋπηρεσίας(τριετίες-πολυετίες). Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν η προϋπηρεσία έχει διανυθεί σε άλλους εργοδότες και σε μια περίοδο πολύ μακρινή από σήμερα, 12 χρόνια πριν (από το 2012 και πίσω). Άλλοι εργαζόμενοι, άλλωστε, σύρονται σε συμψηφισμό του επιδόματος γάμου που δικαιούνται με τον υπόλοιπο μισθό τους. Άλλοι δηλώνονται 4ώροι ενώ δουλεύουν 8ωρα κλπ.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η κυβέρνηση επιχειρεί άλλη μια επικοινωνιακή εξαπάτηση για να ξεφύγει από την συζήτηση για το έγκλημα των Τεμπών. Στην πράξη δεν δίνει χρήματα στους εργαζόμενους αλλά εισπράττει από φόρους και εισφορές αφήνοντας τις επιχειρήσεις να πληρώσουν το μάρμαρο(βρίσκονται εκτός τραπεζικού δανεισμού-στήριξης από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο έλεος της γραφειοκρατίας και του αυξημένου κόστους λειτουργίας και προμήθειας των πρώτων υλών).Άλλες 4 φορές αυξήθηκε ο κατώτατος μισθός από το 2019 αλλά η χώρα μας παραμένει ουραγός στις αμοιβές των εργαζομένων.

Η χώρα χρειάζεται ξήλωμα της μνημονιακής αντεργατικής νομοθεσίας, επαναφορά συλλογικών συμβάσεων, στελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών, κίνητρα για μόνιμες και σταθερές θέσεις εργασίας, αλλαγή παραγωγικού προσανατολισμού και επένδυση στη γνώση και στην καινοτομία για να επιστρέψουν πίσω οι νέοι επιστήμονες που έφυγαν στο εξωτερικό. Είναι χρέος των προοδευτικών δυνάμεων να ξεκινήσουν άμεσα τον προγραμματικό διάλογο με αιχμή την στήριξη του κόσμου της εργασίας μέσα από ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με το λαό.

(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος)