Ο ΙΟΒΕ «βλέπει» μεγάλο το Δημόσιο στην Ελλάδα
Παρά τις υψηλές δημόσιες δαπάνες, η Ελλάδα υστερεί σε βασικούς τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η κοινωνική προστασία (πλην συντάξεων), με τις αντίστοιχες δαπάνες να είναι χαμηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα έχει μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομία σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως προκύπτει από δεδομένα της περιόδου 2010-2023 που επεξεργάσθηκε το ΙΟΒΕ. Οι δημόσιες δαπάνες και τα δημόσια έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι σταθερά υψηλότερα στη χώρα μας, γεγονός που αποτυπώνει τη σημαντική παρουσία του κράτους στη λειτουργία της οικονομίας.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, οι δημόσιες δαπάνες της Ελλάδας ξεπέρασαν εκείνες των χωρών της ΕΕ-27, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Από το 2014 και μετά, οι διαφορές αυτές μειώθηκαν, αλλά παρέμειναν αισθητές. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των δαπανών αφορά το ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο απορρόφησε το 12,2% του ΑΕΠ το 2022, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μετά την Ιταλία. Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, καθώς το ποσοστό αυτό μειώθηκε από το 15,8% του ΑΕΠ το 2012, παραμένει σημαντική πρόκληση για τα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Η πανδημία και η ενεργειακή κρίση επιβάρυναν περαιτέρω τη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας. Κατά την τριετία 2020-2022, η ανάγκη για μέτρα στήριξης οδήγησε σε αύξηση της απόκλισης στις δαπάνες σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Παράλληλα, όμως, από το 2015, τα δημόσια έσοδα στην Ελλάδα ξεπερνούν σταθερά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, συμβάλλοντας σε μικρότερες διαφορές μεταξύ εσόδων και δαπανών.
Ωστόσο, παρά τις υψηλές δημόσιες δαπάνες, η Ελλάδα υστερεί σε βασικούς τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η κοινωνική προστασία (πλην συντάξεων), με τις αντίστοιχες δαπάνες να είναι χαμηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτή η ανισορροπία έχει άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των πολιτών, ενώ ο δείκτης ανισότητας Gini το 2021 κατατάσσει τη χώρα στην 57η θέση παγκοσμίως, υποδεικνύοντας υψηλά επίπεδα ανισότητας.
Το μεγάλο δημόσιο χρέος αποτελεί έναν ακόμα περιοριστικό παράγοντα. Η Ελλάδα είχε το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρώπη για όλη την περίοδο από το 2012 έως το 2023, ξεπερνώντας κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Παρά τα σημάδια βελτίωσης τα τελευταία χρόνια, το υψηλό επίπεδο χρέους παραμένει βάρος για την οικονομία και επηρεάζει την αξιοπιστία της χώρας στις αγορές.
Συμπερασματικά, ενώ ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερος από τον μέσο όρο της ΕΕ, τα αποτελέσματα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο δεν είναι αντίστοιχα. Κατά το ΙΟΒΕ είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των δημόσιων δαπανών και στην ενίσχυση τομέων όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η κοινωνική προστασία.
