Τρεις σοβαρές εστίες κινδύνου για την ελληνική οικονομία αναδεικνύει η Τράπεζα της Ελλάδος στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα.
Πρόκειται για το υπερβολικά υψηλό κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις, τη ραγδαία αύξηση στις τιμές ακινήτων – με αιχμή τις κατοικίες – και το εκρηκτικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Και οι τρεις παράγοντες έχουν ήδη δημιουργήσει τριβές στο οικονομικό περιβάλλον και, σύμφωνα με την ΤτΕ, απαιτούν άμεση και συντονισμένη αντιμετώπιση.
Η πρώτη μεγάλη προειδοποίηση αφορά την αγορά κατοικίας. Οι τιμές των νέων διαμερισμάτων έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ακολουθούμενες από ανάλογη αύξηση στα ενοίκια. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ότι η ανοδική πορεία θα συνεχιστεί και μέσα στο 2025, έστω και με μικρότερη ένταση. Η κύρια αιτία αυτής της κατάστασης είναι η περιορισμένη προσφορά ακινήτων σε σχέση με τη ζήτηση, λόγω της έντονης επενδυτικής εκμετάλλευσης, της απόσυρσης ακινήτων από την αγορά λόγω «κόκκινων» δανείων και της υποτονικής οικοδομικής δραστηριότητας.
Η έκθεση τονίζει με έμφαση ότι η αύξηση των τιμών έχει εντείνει το στεγαστικό πρόβλημα. Τα ελληνικά νοικοκυριά δαπανούν πλέον πάνω από το 35% του εισοδήματός τους για στέγαση, ποσοστό που θεωρείται εξαιρετικά υψηλό. Παρότι η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε στοχευμένα προγράμματα, όπως το «Σπίτι Μου ΙΙ» και η «Κοινωνική Αντιπαροχή», η ΤτΕ επισημαίνει ότι αυτά δεν αρκούν για να συγκρατήσουν την αγορά.
Η δεύτερη εστία κινδύνου αφορά την τραπεζική χρηματοδότηση. Παρά τη σταδιακή αποκλιμάκωση των επιτοκίων, το κόστος δανεισμού για τις ελληνικές επιχειρήσεις παραμένει από τα υψηλότερα στην ευρωζώνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, τον Μάρτιο του 2025, το μέσο επιτόκιο για υφιστάμενα επιχειρηματικά δάνεια ήταν 4,8%, ενώ για νέα δάνεια 4,3%. Οι επιχειρήσεις καλούνται να αντεπεξέλθουν σε αυτό το βάρος σε ένα περιβάλλον διεθνούς αβεβαιότητας, επηρεασμένο από την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ και τις γεωπολιτικές εντάσεις.
Παράλληλα, η Τράπεζα επισημαίνει πως πολλές επιχειρήσεις δεν αξιοποιούν επαρκώς τους διαθέσιμους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η έλλειψη γρήγορης και αποτελεσματικής απορρόφησης δημιουργεί τον κίνδυνο απώλειας σημαντικών επενδυτικών ευκαιριών που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητά τους.
Η τρίτη προβληματική περιοχή αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο παρουσιάζει εντεινόμενη επιδείνωση. Το 2024, το έλλειμμα εκτινάχθηκε στα 15,3 δισ. ευρώ ή 6,4% του ΑΕΠ, από 13,9 δισ. ευρώ ή 6,2% του ΑΕΠ το προηγούμενο έτος. Η κύρια αιτία εντοπίζεται στη συνεχιζόμενη αδυναμία του εξαγωγικού τομέα, με μείωση των καθαρών εξαγωγών αγαθών, παρότι το πλεόνασμα στις υπηρεσίες αυξήθηκε.
Η τάση αυτή δεν έχει αναστραφεί στις αρχές του 2025, με την ΤτΕ να προειδοποιεί για τη διατήρηση ή και επιδείνωση του εξωτερικού ελλείμματος. Αυτό συνιστά δομικό πρόβλημα για την ελληνική οικονομία, υπονομεύοντας τη μακροχρόνια σταθερότητα και καθιστώντας την ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς.
Η Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας καταλήγει με έκκληση για άμεση ενίσχυση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, στήριξη των νοικοκυριών, παρεμβάσεις στην αγορά ακινήτων, και στοχευμένα εργαλεία για να πέσει το κόστος δανεισμού.
