Τι είναι το έργο Great Sea Interconnector και γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό. Όλες οι απαντήσεις.
Παρά τις καθυστερήσεις, τις χρηματοδοτικές παλινωδίες, τις ρυθμιστικές συγκρούσεις και – φυσικά – τις τουρκικές παρενοχλήσεις, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, το γνωστό Great Sea Interconnector προχωρεί.
Το Dnews.gr παραθέτει τα βασικά στοιχεία για το Great Sea Interconnector σε μορφή ερωτήσεων – απαντήσεων, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία του έργου.
1. Τι είναι το έργο Great Sea Interconnector και γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό;
Πρόκειται για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ μέσω υποβρυχίων καλωδίων υψηλής τάσης. Με μήκος άνω των 1.200 χιλιομέτρων και δυνατότητα μεταφοράς ρεύματος 1.000 MW, το έργο έχει στρατηγική σημασία για την ενεργειακή ασφάλεια και την περιφερειακή σταθερότητα. Η Κύπρος βγαίνει από την ενεργειακή της απομόνωση, το Ισραήλ αποκτά εναλλακτική ενεργειακή σύνδεση με την Ευρώπη και η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ενεργειακό κόμβο της Ανατολικής Μεσογείου.
2. Πότε ξεκίνησε το project και πώς φτάσαμε μέχρι σήμερα;
Η ιδέα γεννήθηκε ουσιαστικά μετά την τραγική έκρηξη στο Μαρί της Κύπρου τον Ιούλιο του 2011, που κατέστρεψε τον κύριο σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού. Η κρίση ανέδειξε την ανάγκη για διασύνδεση. Το 2012 ιδρύθηκε η εταιρεία EuroAsia Interconnector, που ξεκίνησε τις πρώτες μελέτες. Το έργο προγραμματιζόταν αρχικά να ολοκληρωθεί το 2019, όμως οι καθυστερήσεις ήταν συνεχείς.
3. Ποια είναι τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου;
Το καλώδιο έχει συνολικό μήκος 1.208 χλμ., εκ των οποίων τα 898 καλύπτουν τη διαδρομή Κρήτης – Κύπρου. Η μεταφορική του ικανότητα είναι 1.000 MW, η τάση του 500 kV και η πόντιση φτάνει σε βάθη έως 3.000 μέτρα. Ο προϋπολογισμός έχει φτάσει πλέον τα 1,9 δισ. ευρώ, με χρηματοδότηση από την ΕΕ, την Κύπρο και την Ελλάδα.
4. Τι προβλήματα υπήρξαν στην πορεία της υλοποίησης;
Οι καθυστερήσεις ήταν πολλές: από την αδυναμία της EuroAsia να προχωρήσει σε πληρωμές για την κατασκευή, μέχρι τη στάση της ΡΑΕΚ που το 2024 απέρριψε τη δυνατότητα απόδοσης εσόδων πριν την εμπορική λειτουργία. Η κυπριακή κυβέρνηση επίσης δεν τήρησε τη δέσμευσή της να συμμετάσχει μετοχικά. Η Ελλάδα, βλέποντας τον κίνδυνο κατάρρευσης του project, ανέθεσε την υλοποίησή του στον ΑΔΜΗΕ.
5. Ποιο ρόλο παίζει ο ΑΔΜΗΕ στο έργο σήμερα;
Από τον Οκτώβριο του 2023, ο ΑΔΜΗΕ είναι ο κύριος φορέας υλοποίησης. Ο Οργανισμός έχει ξεκινήσει την κατασκευή του υποβρύχιου καλωδίου, ενώ έχει ήδη δοθεί εντολή στη Nexans για την παραγωγή των πρώτων 160 χλμ. καλωδίου. Με αυτή την εμπλοκή, το έργο πέρασε σε φάση υλοποίησης μετά από χρόνια στασιμότητας.
6. Ποιες γεωπολιτικές δυσκολίες αντιμετώπισε το έργο;
Το καλοκαίρι του 2024, τουρκικά πολεμικά πλοία παρενόχλησαν το ιταλικό ερευνητικό σκάφος που εκτελούσε υποβρύχιες έρευνες για το καλώδιο. Η Τουρκία επικαλείται το αμφισβητούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο για να αποτρέψει την πρόοδο του έργου στα διεθνή ύδατα. Η ελληνική κυβέρνηση χειρίζεται την υπόθεση σε διπλωματικό επίπεδο, έχοντας αναγνωρίσει το project ως κρίσιμο για την εθνική και ενεργειακή ασφάλεια.
7. Τι οφέλη θα έχει το έργο για τους πολίτες και τις οικονομίες των εμπλεκόμενων χωρών;
Το έργο μειώνει το ενεργειακό κόστος, ενισχύει την αξιοπιστία του συστήματος ηλεκτροδότησης και στηρίζει τις επενδύσεις σε ΑΠΕ. Στην Κύπρο, υπολογίζεται ότι ένα μέσο νοικοκυριό θα εξοικονομεί πάνω από 400 ευρώ ετησίως στους λογαριασμούς ρεύματος. Σε επίπεδο κοινωνικού οφέλους, η συνολική απόδοση του έργου ξεπερνά τα 6 δισ. ευρώ.
8. Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση του έργου και ποιο το επόμενο βήμα;
Το έργο βρίσκεται πλέον σε φάση κατασκευής, με στόχο να ολοκληρωθεί το πρώτο σκέλος, Κρήτη – Κύπρος. Παρά τις δυσκολίες, η στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εμπλοκή του ΑΔΜΗΕ και η πρόσφατη διακρατική συμφωνία Ελλάδας – Κύπρου έχουν βάλει το έργο σε τροχιά.
