Φόβοι ότι το αυξημένο ενεργειακό κόστος θα κάνει πιο ακριβά τα πάντα – από τη βενζίνη και τα τρόφιμα μέχρι τις διακοπές.
Τα χτυπήματα του Ισραήλ στο Ιράν και η απάντηση της Τεχεράνης, αρχικά προκάλεσαν ανατριχίλα στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές. Η τιμή του πετρελαίου εκτινάχθηκε, ωστόσο έπειτα από ένα Σαββατοκύριακο ανταλλαγής πυρών μεταξύ των δύο χωρών το κόστος του αργού υποχώρησε.
Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές του πετρελαίου είναι κατά 10 δολάρια υψηλότερες από ό,τι ήταν πριν από έναν μήνα και υπάρχουν φόβοι ότι το αυξημένο ενεργειακό κόστος θα κάνει πιο ακριβά τα πάντα – από τη βενζίνη και τα τρόφιμα μέχρι τις διακοπές.
Το είδαμε να συμβαίνει μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από τρία χρόνια, επηρεάζοντας τη ζωή των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Πόσο έχουν αυξηθεί οι τιμές του πετρελαίου
Οι επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν προκάλεσαν άμεση αντίδραση στις αγορές.
Το αργό πετρέλαιο τύπου Brent αυξήθηκε σε πάνω από 78 δολάρια το βαρέλι την Παρασκευή. Έκτοτε, έχει υποχωρήσει στα περίπου 74,50 δολάρια, ωστόσο εξακολουθεί να είναι κατά 10 δολάρια υψηλότερα από την ίδια περίοδο τον περασμένο μήνα.
Οι αυξομειώσεις στις τιμές του πετρελαίου είναι κάτι σύνηθες όταν υπάρχουν μεγάλα γεωπολιτικά γεγονότα, όπως η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν.
Οπως επισημαίνει, ωστόσο, το BBC, η τιμή είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα. Είναι επίσης πολύ κάτω από το 2022 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όταν εκτινάχθηκε σχεδόν στα 130 δολάρια το βαρέλι.
Ο αντίκτυπος σε βενζίνη και άλλα καύσιμα
Όταν η χονδρική τιμή του πετρελαίου αυξάνεται, οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται ότι κάτι… αλλάζει, από το «φουσκωμένο» κόστος της βενζίνης.
Ωστόσο, ακριβότερη ενέργεια οδηγεί σε υψηλότερες τιμές σχεδόν στα πάντα, από τη γεωργία έως τη μεταποίηση.
Όσον αφορά τα τρόφιμα, το υψηλότερο ενεργειακό κόστος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές στο ράφι με πολλούς τρόπους. Μπορεί να κάνει πιο ακριβή τη λειτουργία των γεωργικών μηχανημάτων, τη μεταφορά των προϊόντων και την επεξεργασία και συσκευασία των τροφίμων.
Ωστόσο, αυτό θα συμβεί μόνο αν οι τιμές της ενέργειας παραμείνουν υψηλά για μεγάλη περίοδο.
Οσον αφορά τη βενζίνη και το ντίζελ, «ένας πρόχειρος κανόνας είναι ότι μια αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολάρια θα προσθέσει περίπου 7 σεντς στην αντλία», τονίζει ο David Oxley της Capital Economics.
Ωστόσο, το θέμα δεν είναι μόνο το πετρέλαιο.
Πολλοί θα θυμούνται το σοκ στις τιμές του φυσικού αερίου μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
«Πολλοί από εμάς θερμαίνουμε τα σπίτια μας με φυσικό αέριο, και στο Ηνωμένο Βασίλειο οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζονται από το κόστος του φυσικού αερίου».
Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί από την Παρασκευή. Ο αντίκτυπος της αύξησης ωστόσο, θα περάσει αργά στα νοικοκυριά – αν περάσει, προσθέτει ο Oxley, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η αγορά.
Θα αυξηθούν περισσότερο οι τιμές του πετρελαίου;
Η τρέχουσα κατάσταση είναι «πολύ ανησυχητική», λέει ο Richard Bronze από την εταιρεία συμβούλων και ερευνών Energy Aspects.
Οπως λέει ο ίδιος, ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο αντίκτυπος θα είναι μεγάλος, όπως π.χ. μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Τα κύρια ερωτήματα είναι:
- για πόσο καιρό το Ισραήλ και το Ιράν θα παραμείνουν σε αυτή τη σύγκρουση,
- αν θα παρασυρθούν και άλλες χώρες της περιοχής
- αν οι ΗΠΑ θα παρέμβουν για να αποκλιμακώσουν την κατάσταση.
- πάνω απ’ όλα εξαρτάται από το αν θα υπάρξει διαταραχή της ναυσιπλοΐας στα Στενά του Ορμούζ, την υδάτινη οδό στα ανοικτά των νότιων ακτών του Ιράν, η οποία αποτελεί τη διαδρομή προς τις παγκόσμιες αγορές για το ένα πέμπτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Αυτό παραμένει ένα απίθανο σενάριο, ωστόσο το Ιράν το έχει χρησιμοποιήσει ως απειλή στο παρελθόν.
Χωρίς διακοπή της ναυτιλίας, οι τιμές του πετρελαίου δεν είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλές.
Το 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπήρξε αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια, καθώς η παγκόσμια οικονομία άνοιγε ξανά μετά την πανδημία της Covid-19.
Σήμερα, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει πιο δύσκολους καιρούς και οι παραγωγοί πετρελαίου, από τη Σαουδική Αραβία έως τη Βραζιλία, έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν την προσφορά πετρελαίου, γεγονός που θα βοηθούσε στη μείωση των τιμών.
Τι σημαίνει για την παγκόσμια οικονομία
Η κλίμακα των όποιων αυξήσεων στις τιμές ενέργειας και ο αντίκτυπος θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν.
Όμως, είναι πιθανόν να βρισκόμαστε ενόψει ενός «μεγάλου σοκ για την παγκόσμια οικονομία σε μια κακή στιγμή», λέει ο Mohammed El-Erian, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος στην Allianz.
«Με όποιον τρόπο κι αν το δει κανείς, είναι αρνητικό και βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Είναι άλλο ένα σοκ για τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, σε μια εποχή που υπήρχαν ήδη πολλά ανοιχτά μέτωπα».
Η Capital Economics υπολογίζει ότι αν οι τιμές του πετρελαίου επιστρέψουν σε επίπεδα άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι, αυτό μπορεί να προσθέσει 1% στον πληθωρισμό στις προηγμένες οικονομίες, καθιστώντας δύσκολη τη ζωή των κεντρικών τραπεζών που ελπίζουν να μειώσουν τα επιτόκια.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο κατά την άποψη του David Oxley της Capital Economics.
«Η αστάθεια στη Μέση Ανατολή δεν είναι κάτι καινούργιο, έχουμε δει πολλές εξάρσεις της», ανέφερε. «Σε μια εβδομάδα μπορεί όλα να έχουν ξεχαστεί».
Με πληροφορίες από BBC
