Μία πιο σκληρή στάση επιθυμεί να δείξει σταδιακά η ΕΕ έναντι των ΗΠΑ, δηλώνοντας έτοιμη για συνομιλίες -αίφνης σήμερα το απόγευμα μέσω τηλεδιάσκεψης του κοινοτικού επιτρόπου εμπορίου με ομολόγους του στις ΗΠΑ- , αλλά και για κλιμάκωση, μετά την ανακοίνωση των «αμοιβαίων» δασμών των ΗΠΑ προχθές (2.4.2025) από τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Για περισσότερο από ένα χρόνο, η ΕΕ προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο. Σε μια μυστική συνεδρίαση της «Ομάδας Δράσης Τραμπ» (Τask Force Trump), εμπειρογνώμονες της Επιτροπής συνεργάστηκαν με τα 27 κράτη μέλη για να συντονίσουν στρατηγικές και αντίποινα.
Σε συνέντευξή τους στην Handelsblatt, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ αποκαλύπτουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα σχέδια και εμφανίζονται εμφατικά χαλαροί.
Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από το δημοσίευμα αυτό, μάλλον δύσκολα θα μπορούσε να βρεθεί κάποιος συμβιβασμός για την ώρα, καθώς το πρόβλημα μεταξύ των δύο πόλων της αντιπαράθεσης, δηλαδή τις ΗΠΑ και την ΕΕ, δεν αφορά μόνο το πεδίο του εμπορίου (στο οποίο παρουσιάζει πλεόνασμα η ΕΕ), αλλά και το πεδίο των υπηρεσιών (στο οποίο παρουσιάζει πλεόνασμα οι ΗΠΑ).
Στο εμπορικό πεδίο, η ΕΕ φέρεται να έχει ετοιμάσει αντίποινα μέσω αυξήσεων δασμών σε μία σειρά εισαγωγές από τις ΗΠΑ (πχ μοτοσικλέτες Harley-Davidson, ουίσκι, θεριζοαλωνιστικές μηχανές, μηχανήματα έργων Caterpillar και βαλίτσες Samsonite) συζητά το ενδεχόμενο να μειώσει τους δασμούς πχ στις εισαγωγές αμερικανικών επιβατηγών στο 2,5% -όπως ίσχυε μέχρι πρότινος για τις εισαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ.
Στο πεδίο των υπηρεσιών, η ΕΕ, η απάντηση -αν δεν κάνει πίσω στους δασμούς ιδίως στα αυτοκίνητα- θα είναι πιο σκληρή και θα προβλέπει φόρους στις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας και τις ψηφιακές υπηρεσίες, την ίδια ώρα που μαίνεται η κόντρα ΕΕ – Τραμπ σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς νόμους (DMA, DSA) που στριμώχνουν την Google και την Amazon.
Πώς αντιδρά η ΕΕ;
Η ΕΕ ακολουθεί διπλή στρατηγική. Aπό τη μια μεριά, προσφέρει διαπραγματεύσεις και από την άλλη, απειλεί με όλο και πιο σκληρά αντίποινα αν οι ΗΠΑ παραμείνουν πεισματικές.
Χθες (3.4.25), η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε τη σημασία του διατλαντικού εμπορίου, το οποίο έχει δημιουργήσει ευημερία και «εκατομμύρια θέσεις εργασίας». Ως εκ τούτου, η ΕΕ είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς.
Αλλά προειδοποίησε επίσης ότι μια «πρώτη δέσμη αντίμετρων ως απάντηση στους τιμωρητικούς δασμούς» είναι έτοιμη και ότι η ΕΕ θα λάβει «περαιτέρω αντίμετρα (…) εάν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν».
Τι συμβαίνει τώρα;
Ο επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς θα μιλήσει σήμερα (4.4.2025) με τους ομολόγους του στις ΗΠΑ. «Θέλουμε να καταλάβουμε ποιος είναι στην πραγματικότητα ο στόχος», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ΕΕ. «Έχουμε την αίσθηση ότι οι ίδιοι δεν γνωρίζουν για ποιο λόγο επιβάλλονται οι δασμοί».
Οι λόγοι που επικαλείται ο Τραμπ είναι αντιφατικοί: «Πρόκειται για το εμπορικό έλλειμμα; Τότε μπορούμε να διαπραγματευτούμε. Ή πρόκειται για την επαναβιομηχανοποίηση ή τη μείωση του εθνικού χρέους με τα έσοδα από τους δασμούς;». Εάν, όπως φοβόταν, οι Αμερικανοί δεν ήθελαν να διαπραγματευτούν, η ΕΕ θα αντεπιτίθετο.
Πότε θα τεθούν σε ισχύ τα πρώτα μέτρα αντιποίνων;
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι πρώτοι ανταποδοτικοί δασμοί της ΕΕ θα τεθούν σε ισχύ «στα μέσα Απριλίου». Σύμφωνα με πηγές της Επιτροπής, η ακριβής ημερομηνία είναι η 14η Απριλίου, αλλά ενδεχομένως και το βράδυ της 15ης Απριλίου. Με αυτόν τον πρώτο γύρο, η ΕΕ απαντά στους δασμούς του Τραμπ στα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου.
- Το πρώτο στάδιο συνίσταται σε κλασικά αντίποινα σε αμερικανικά προϊόντα αξίας περίπου 26 δισ. ευρώ. Ο κατάλογος είναι ήδη γνωστός και περιλαμβάνει μοτοσικλέτες Harley-Davidson, ουίσκι, θεριζοαλωνιστικές μηχανές, μηχανήματα έργων Caterpillar και βαλίτσες Samsonite. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι δασμοί αυτοί θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ από τις 14 Απριλίου.
- Αν η Ουάσιγκτον δεν υποχωρήσει, θα ακολουθήσει ο δεύτερος γύρος που αποτελεί αντίδραση στους λεγόμενους δασμούς του Τραμπ για την «Ημέρα της Απελευθέρωσης», ιδίως στους αμερικανικούς δασμούς στα αυτοκίνητα και στους τιμωρητικούς δασμούς 20% σε όλες τις εισαγωγές της ΕΕ. Αυτή η φάση θα είναι σημαντικά πιο σκληρή και θα επηρεάσει επίσης τις υπηρεσίες και τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας. Ένας αξιωματούχος κάνει λόγο για «μπαζούκα» και προσθέτει: «Είναι πολύ πιθανό να στοχεύσουμε για πρώτη φορά τις αμερικανικές υπηρεσίες».
Σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της ΕΕ, τα αντίμετρα αυτά θα παρουσιαστούν την εβδομάδα που αρχίζει στις 14 Απριλίου. Θα συμφωνηθούν με τα κράτη μέλη της ΕΕ στα τέλη Απριλίου και αναμένεται να τεθούν σε ισχύ στις αρχές Μαΐου.
Τι θέλει να διαπραγματευτεί η ΕΕ;
Ο επίτροπος Εμπορίου κ. Sefcovic θα συνομιλήσει με τους ομολόγους του στις ΗΠΑ μέσω βιντεοσύνδεσης την σήμερα το απόγευμα. Στόχος είναι να καταρτιστεί ένα σχέδιο όρων για πιθανές διαπραγματεύσεις.
Σύμφωνα με κύκλους της Κομισιόν, η ΕΕ είναι έτοιμη να μειώσει τους εισαγωγικούς της δασμούς στα αυτοκίνητα από 10% σε 2,5%, εάν οι ΗΠΑ παραιτηθούν από τους τιμωρητικούς δασμούς τους.
Τι σχέση έχει ο εμπορικός πόλεμος με τους ψηφιακούς νόμους της Ευρώπης;
Η κυβέρνηση Τραμπ τονίζει επανειλημμένα ότι θέλει να ανατρέψει τους ευρωπαϊκούς ψηφιακούς νόμους DMA (Digital Market Act) και DSA (Digital Services Act). Με αυτούς τους νόμους, η Ευρώπη θέλει να υποχρεώσει τεχνολογικούς κολοσσούς όπως η Google και η Amazon να συμπεριφέρονται δίκαια.
Σε συζητήσεις με τη Handelsblatt, αξιωματούχοι της ΕΕ δήλωσαν ότι φοβούνται ότι ο Τραμπ θα απαιτήσει τώρα στις διαπραγματεύσεις να καταργήσει η ΕΕ τους νόμους αυτούς. Εάν η ΕΕ ενδώσει εδώ, αυτό θα μπορούσε να έχει σκληρές συνέπειες για πολλές μικρότερες εταιρείες στην ΕΕ, των οποίων το επιχειρηματικό μοντέλο εξαρτάται από την εμφάνιση στις αναζητήσεις της Google, για παράδειγμα.
Μέχρι στιγμής, η επίτροπος τεχνολογίας Henna Virkkunen έχει τονίσει ότι η Επιτροπή της ΕΕ θα επιβάλει τους κανόνες της. Μέχρι στιγμής είναι απρόθυμη να επιβάλει κυρώσεις. Σύμφωνα με διπλωμάτες της ΕΕ, ωστόσο, οι πρώτες κυρώσεις αναμένονται τις επόμενες ημέρες. Η διαδικασία κατά της Platform X, η οποία ανήκει στον σύμβουλο του Ντόναλντ Τραμπ Έλον Μασκ, έχει προχωρήσει περισσότερο.
Ωστόσο, αντί να εγκαταλείψει τον τεχνολογικό κανονισμό, η Επιτροπή της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την κυβέρνηση Τραμπ επιβάλλοντας μάλλον επιεικείς κυρώσεις και μη ανοίγοντας περαιτέρω διαδικασίες προς το παρόν.
Μπορεί η Αμερική να τορπιλίσει τη στρατηγική της ΕΕ;
Στις Βρυξέλλες υπήρχαν φόβοι ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να προσπαθήσει να διχάσει τα μέλη της ΕΕ. Μέχρι στιγμής, έχει αποτύχει. Σύμφωνα με έναν αξιωματούχο, υπάρχει μεγαλύτερη ενότητα από ποτέ: «Δεν έχω ξαναδεί τέτοιο επίπεδο συντονισμού μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών». Μόνο η Ουγγαρία και η Ιταλία επιδεικνύουν αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο, δεν έχουν δικαίωμα βέτο – επειδή η Επιτροπή αποφασίζει για τα εμπορικά μέτρα.
Πώς αντιδρούν οι άλλες χώρες;
Όπως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Κίνα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να λάβει «αποφασιστικά αντίμετρα» «για να προστατεύσει τα συμφέροντά της». Η πλειονότητα των κινεζικών εισαγωγών υπόκειται σε πρόσθετο δασμό 34%. Από τον Ιανουάριο εφαρμόζονται κατ’ αποκοπή δασμοί ύψους 20 τοις εκατό στις κινεζικές εισαγωγές. Συνεπώς, η συνολική δασμολογική επιβάρυνση για πολλά προϊόντα θα αυξηθεί σε περισσότερο από 50 τοις εκατό.
«Οι δασμοί ήρθαν πιο γρήγορα από ό,τι περίμενα», δήλωσε ο καθηγητής οικονομικών της Σαγκάης Ζου Τιαν. «Είμαι βέβαιος ότι η Κίνα θα αυξήσει επίσης τους δασμούς σε αντίποινα».
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία είναι πολύ πιο προσεκτικοί. Οι βρετανικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ υπόκεινται μόνο σε δασμούς 10%. Οι διαπραγματεύσεις για μια εμπορική και τεχνολογική συμφωνία με τις ΗΠΑ θα συνεχιστούν, σύμφωνα με δημοσιεύματα στο Λονδίνο. Η κυβέρνηση στην Ιαπωνία ανταποκρίθηκε αρχικά με ένα πακέτο βοήθειας για τις επιχειρήσεις που επλήγησαν.
Οι παρατηρητές δεν αναμένουν σκληρά τιμωρητικά μέτρα από την Ιαπωνία. Από τη μία πλευρά, η Ιαπωνία εξαρτάται από την προστατευτική της δύναμη, τις ΗΠΑ, όσον αφορά την πολιτική ασφαλείας, και από την άλλη, η αγορά είναι πολύ μικρή.
