Ρεύμα: Ανοδικές πιέσεις στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας λόγω στρεβλώσεων στην αγορά

Η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να παρουσιάζει διαρθρωτικά προβλήματα, οδηγώντας σε αυξήσεις τιμών παρά τη μειωμένη εγχώρια ζήτηση. Οι ανατιμήσεις οφείλονται κυρίως στην αυξημένη παραγωγή από «ακριβές» μονάδες φυσικού αερίου και στις υψηλές εξαγωγές, που ενισχύουν την πίεση στο κόστος χονδρικής.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, η μέση χονδρική τιμή της μεγαβατώρας ανήλθε στα 135 ευρώ τον Ιανουάριο, σημειώνοντας αύξηση 4% από τα 129 ευρώ του Δεκεμβρίου. Ακόμη πιο έντονη είναι η σύγκριση με τον μέσο όρο του 2024, που ήταν στα 100 ευρώ, καταγράφοντας άνοδο σχεδόν 30%. Την ίδια στιγμή, στοιχεία του ΑΔΜΗΕ δείχνουν ότι η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 10% σε σχέση με το 2023, με τη μεγαλύτερη αύξηση να σημειώνεται στις μονάδες φυσικού αερίου, οι οποίες κατέγραψαν εντυπωσιακή άνοδο 60%. Ωστόσο, η άνοδος αυτή δεν σχετίζεται με την εγχώρια κατανάλωση, η οποία μειώθηκε κατά 2%, αλλά με τις εξαγωγές, που πλέον αντιστοιχούν στο 8% της συνολικής ζήτησης.

Η διαμόρφωση των τιμών με βάση την ακριβότερη μονάδα παραγωγής, στο πλαίσιο του Target Model, δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν την άνοδο του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας. Η μετατροπή της Ελλάδας από χώρα εισαγωγής σε χώρα εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχει οδηγήσει τις μονάδες φυσικού αερίου να καλύπτουν τη ζήτηση για εξαγωγές, αυξάνοντας το συνολικό κόστος παραγωγής. Αυτό το επιπλέον κόστος μεταφέρεται στους καταναλωτές μέσω των τιμολογίων λιανικής.

Τον Φεβρουάριο, η μέση χονδρική τιμή εκτινάχθηκε στα 153 ευρώ ανά μεγαβατώρα, σημειώνοντας αύξηση 14% σε σχέση με τον Ιανουάριο. Οι ανατιμήσεις αναμένεται να αποτυπωθούν στους λογαριασμούς του Μαρτίου, με τις τελικές τιμές να ξεπερνούν τα 17 λεπτά ανά κιλοβατώρα, ανάλογα με τις εκπτώσεις των παρόχων. Για να συγκρατηθεί η τελική τιμή στα 15 λεπτά ανά κιλοβατώρα, απαιτείται αύξηση της κρατικής επιδότησης πάνω από 2 λεπτά ανά κιλοβατώρα.

Το μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού βρίσκεται στο επίκεντρο κριτικής για τις στρεβλώσεις που δημιουργεί, ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φαίνεται διατεθειμένη να προχωρήσει σε αλλαγές. Παρά τις εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις, το Target Model εξακολουθεί να διαμορφώνει τις τιμές με βάση την ακριβότερη μονάδα παραγωγής.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτούνται παρεμβάσεις τόσο στο μοντέλο τιμολόγησης όσο και στους κανόνες που διέπουν τις εξαγωγές. Μια πιθανή λύση θα ήταν η αναθεώρηση του συστήματος, ώστε να λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό κόστος παραγωγής. Παράλληλα, θα μπορούσε να εφαρμοστεί μηχανισμός ελέγχου των εξαγωγών, ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική επιβάρυνση της εγχώριας αγοράς.

Η αύξηση της παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές, η ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης και η αξιοποίηση των υδροηλεκτρικών μονάδων θα μπορούσαν να συμβάλουν στη σταθεροποίηση των τιμών. Επιπλέον, η αυστηροποίηση των ελέγχων στην αγορά και η ενίσχυση της διαφάνειας κρίνονται απαραίτητες για την αποφυγή τεχνητών ανατιμήσεων.

Αν και η κρατική στήριξη μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση στους καταναλωτές, δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Η μείωση του κόστους παραγωγής μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων για τις φθηνότερες ενεργειακές πηγές, καθώς και η στήριξη προγραμμάτων αυτοπαραγωγής, όπως τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, αποτελούν πιο αποτελεσματικές μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τη σταθεροποίηση της αγοράς.