Ιστορικές προσωπικότητες, όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και η Μάργκαρετ Θάτσερ διακρίθηκαν για την ασταμάτητη εργασία τους, ενώ σήμερα πολλοί influencers και η δυτική κοινωνία εξαίρουν όσους δουλεύουν συνεχώς. Το σώμα όμως θα χτυπήσει την πόρτα και θα διαφωνήσει.
Αν και η εργασιομανία δεν περιλαμβάνεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM), ωστόσο μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σαφής αλληλεπικάλυψη μεταξύ ασθενειών όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και ο συνεχής καταναγκασμός για εργασία ή παραγωγικότητα.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι πάνω από τους μισούς Βρετανούς ενήλικες αισθάνονται αδύναμοι να φύγουν από την εργασία τους.
«Η σκληρή δουλειά είναι ο μόνος εθισμός που ενθαρρύνει και επικροτεί η κοινωνία», λέει η Μαλίσα Κλαρ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια και συγγραφέας του «Never Not Working: Why the Always-On Culture Is Bad for Business and How to Fix It».
Πως θα καταλάβει κανείς ότι είναι πραγματικά εθισμένος και δεν πρόκειται απλά για συνεπή εργασία με φιλοδοξίες, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την υγεία του;
«Η διάγνωση ενός εργασιομανούς είναι πολύ δύσκολη γιατί οι άνθρωποι σπάνια βλέπουν τον εαυτό τους να αντιμετωπίζει πρόβλημα», λέει η Κλαρ, η οποία διαπίστωσε από αυτούς που εξέτασε πως «σχεδόν όλοι είχαν υποστεί κάποιου είδους σωματική κατάρρευση πριν αναζητήσουν θεραπεία», λέει.
Αυτό συνέβη και στον Βρετανό δημοσιογράφο Σαμ Ντελένεϊ που από τα 20 του εργαζόταν πολλές ώρες σε περιοδικά και πίνοντας αλκοόλ σε καθημερινή βάση. Μέχρι το 2018, έφτασε σε σημείο να είναι συνεχώς κουρασμένος και άρρωστος: από συνεχή κρυολογήματα, πόνους στην πλάτη μέχρι αϋπνία λόγω άγχους.
«Το σώμα μου μού έστελνε ασταμάτητα προειδοποιητικά σημάδια» λέει ο ίδιος. Αν η σωματική και ψυχική ασθένεια δεν με πίεζε στο χέρι, μπορεί να συνέχιζα με τον ίδιο αμείλικτο ρυθμό για χρόνια. Ποιος ξέρει ποιες μπορεί να ήταν οι συνέπειες;» αναρωιέται.
Δεν πρέπει να περιμένεις δεκαετίες
Το κορμί του Ντελένεϊ βέβαια του έστελνε μηνύματα εδώ και πολλά χρόνια. Κάπου στα 20 του χρόνια είχε καταρρεύσει στον δρόμο, έπαθε επιληπτική κρίση και νοσυλεύτηκε στο νοσοκομείο. Αν και οι γιατροί του συνέστησαν ξεκούραση εκείνος τους αγνόησε.
«Λίγα χρόνια αργότερα, ενώ δούλευα ως δημοσιογράφος τηλεοπτικών ειδήσεων, υπέστη μια άλλη κατάρρευση που ακολουθήθηκε από πολλαπλές κρίσεις μετά από 11 συνεχόμενες ημέρες 12ωρης βάρδιας».
Όταν για τρίτη φορά τον συμβούλεψαν να εργάζεται λιγότερο εκείνος εργαζόταν ώστε να αποκτήσει περισσότερα χρήματα κάνοντας τα στραβά μάτια στην υποβόσκουσα κατάθλιψη και το άγχος.
Όταν στα 40 έκοψε το ποτό πίστευε ότι είχε βρει τη «θεραπεία» και ότι πλέον με την ενέργεια που θα του προσέφερε η αποχή του από το αλκοόλ θα τον έκανε ακόμα πιο… εργατικό. Παράλληλα με το γράψιμο για εφημερίδες και τη λειτουργία της δικής του εταιρείας παραγωγής, παρουσίαζε μια καθημερινή τρίωρη εκπομπή στο Talk Radio.
«Το κλειδί είναι να σταματήσεις να ταυτίζεις την εργασία με την αίσθηση της ταυτότητάς σου»
«Πίστευα ότι η νηφαλιότητα με είχε ευλογήσει με υπεράνθρωπες δυνάμεις που μου επέτρεπαν να χωράω περισσότερο σε κάθε μέρα από τον μέσο άνθρωπο. Το γεγονός ότι κράτησα κάτω όλες αυτές τις συναρπαστικές δουλειές με έκανε να νιώθω σαν να έκανα τα πάντα σωστά» λέει ο Ντελένεϊ, ενώ τότε χλεύαζε τον γιατρό του που του πρότεινε να εγκαταλείψει μια δουλειά οπωσδήποτε.
«Η υπερβολική εργασία μπορεί να γίνει εθισμός εάν αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά άλλους τομείς της ζωής σας», λέει ο Δρ Νίαλ Κάμπελ, ψυχίατρος στο νοσοκομείο Priory και στο κέντρο απεξάρτησης στο Λονδίνο.
«Δεν είναι απαραιτήτως ο αριθμός των ωρών που εργάζεστε, αλλά ο βαθμός στον οποίο το αφήνετε να βλάψει τις σχέσεις σας, την ικανότητά σας να χαλαρώνετε ή να αισθάνεστε χαρά σε άλλους τομείς της ζωής» λέει ο Campbell.
«Τελικά, αναγκάστηκα να κάνω ένα βήμα πίσω και να επανεκτιμήσω τη ζωή μου. Τα τελευταία έξι χρόνια, έχω δημιουργήσει έναν νέο τρόπο εργασίας, κυρίως από το σπίτι, με περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να χαλαρώσω με την οικογένειά μου. Χρειάστηκαν μερικές δεκαετίες, αλλά τελικά συνειδητοποίησα ότι μπορώ να βγάλω τα προς το ζην χωρίς να χρειάζεται να καώ» λέει ο ίδιος.
Περισσότερη δουλειά δεν σημαίνει καλύτερη απόδοση
«Η καταναγκαστική επιθυμία για εργασία συχνά προέρχεται εν μέρει από μια κακή ανησυχία και την ανάγκη για αναγνώριση», λέει ο Τόμας Κούραν, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στο LSE.
«Στο μυαλό ενός τελειομανή, τα Σαββατοκύριακα και τα βράδια που δουλεύουν θα τους δώσουν αναγνώριση και μια αίσθηση γαλήνης. Αλλά θα είναι μόνο προσωρινό γιατί σύντομα θα επιστρέψουν στο τρένο της συνεχούς δουλειάς. Η χαρά είναι δύσκολο να βρεθεί για τους τελειομανείς και τους εργασιομανείς γιατί πάντα ανυπομονούν για τον επόμενο στόχο ή φιλοδοξία. Δεν σταματούν ποτέ να απολαμβάνουν πράγματα».
«Είναι εντελώς ανόητο να πιστεύεις ότι περισσότερη προσπάθεια ισοδυναμεί με καλύτερη απόδοση», προσθέτει ο Curran.
«Το κλειδί είναι να σταματήσεις να ταυτίζεις την εργασία με την αίσθηση της ταυτότητάς σου», λέει η Clark. «Δουλεύω σκληρά, αλλά δεν νομίζω ότι με καθορίζει η δουλειά μου. Φροντίζω να καταβάλλω ίση προσπάθεια στην κοινωνική μου ζωή, την οικογένειά μου και τα χόμπι μου. Και θυμάμαι ότι η αξία μου ως άνθρωπος είναι κάτι περισσότερο από αυτό που κάνω για να ζήσω».
Άκου τον/την σύντροφό σου και τους φίλους σου
Συχνά, ο σύζυγος ή ο σύντροφος ενός εργασιομανούς είναι αυτός που εντοπίζει το πρόβλημα. «Πολλοί από τους εθισμένους στη δουλειά με τους οποίους μίλησα πιέστηκαν να ζητήσουν βοήθεια από τη γυναίκα ή τον σύζυγό τους, ο οποίος τους έδωσε τελεσίγραφο», λέει η Κλαρκ.
«Οι ίδιοι οι σύζυγοι έλεγαν συχνά ότι το να είσαι παντρεμένος με εργασιομανή ήταν σαν να είσαι μόνος γονέας. Ο σύντροφός τους δεν ήταν ποτέ εκεί -αν όχι σωματικά, τότε συναισθηματικά- γιατί η δουλειά ήταν πρώτη».
Τι πρέπει λοιπόν να κάνει κάποιος εάν ο σύντροφός του δεν αντιμετωπίζει τα δικά του εργασιακά προβλήματα; «Η επικοινωνία είναι το κλειδί», λέει η Κλαρκ. «Αν δεν δεχτούν ότι έχουν πρόβλημα, πρέπει να τους κάνετε να καταλάβουν πώς οι εργασιακές τους συνήθειες επηρεάζουν εσάς και την υπόλοιπη οικογένεια».
Φυσικά, η φιλοδοξία είναι υγιής και η σκληρή δουλειά μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στην ψυχική μας υγεία. Όπως πάντα, η ισορροπία είναι κρίσιμη.
«Είναι απολύτως φυσιολογικό να περιμένουμε ότι η καριέρα μας θα έχει σκαμπανεβάσματα με περιόδους υψηλής έντασης», επισημαίνει η Κλαρκ. «Αλλά απλά δεν είναι βιώσιμο να προσπαθείς να εργάζεσαι σε αυτό το επίπεδο συνέχεια. Η κοινωνία θα σας ενθαρρύνει πάντα να δουλεύετε υπερβολικά, κάτι που σας δυσκολεύει να δείτε ότι έχετε πρόβλημα. Άκου όμως τους φίλους και την οικογένειά σου. Αν σου πουν ότι υπάρχει πρόβλημα, μάλλον υπάρχει».
Με πληροφορίες από Telegraph
