Μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας στην Ευρώπη αποτελεί o καρκίνος, καθώς μόνο το 2022, υπολογίζεται ότι έγιναν 2,78 εκατ. νέες διαγνώσεις καρκίνου στα 27 κράτη – μέλη της Ε.Ε. (ΕΕ27), συν την Ισλανδία και τη Νορβηγία, αριθμός που ισοδυναμεί σε περίπου πέντε νέες διαγνώσεις ανά λεπτό. Μέχρι το 2035, αναμένεται ότι ο καρκίνος θα είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη.
Περίπου το 40% των περιπτώσεων καρκίνου στην Ε.Ε. μπορούν να προληφθούν. Ωστόσο, μόνο το 5% των δαπανών για την υγεία αφορούσε την πρόληψη στα κράτη μέλη της Ε.Ε. το 2021.
Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σύστασή της, προτείνει στα κράτη – μέλη της Ε.Ε. την αποτροπή του καρκίνου μέσω εμβολιασμού. Η σύσταση επικεντρώνεται στην ενίσχυση της πρόληψης με δύο βασικά εμβόλια που μπορούν να αποτρέψουν ιογενείς λοιμώξεις από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και της ηπατίτιδας Β (HBV). Παράλληλα, προτείνει την καλύτερη παρακολούθηση των ποσοστών κάλυψης του πληθυσμού με τα εμβόλια αυτά.
Η σύσταση εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου, το οποίο αποτελεί βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας.
Καρκίνοι που προλαμβάνονται με εμβόλιο
Καρκίνοι που προλαμβάνονται με εμβόλιοΓια την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων καρκίνων που προκαλούνται από τον ιό HPV, όπως ορισμένοι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου και άλλοι καρκίνοι του καρκίνου του γεννητικού συστήματος, το Ευρωπαϊκό Σχέδιο καταπολέμησης του καρκίνου έχει θέσει στόχο για τα κράτη – μέλη να φτάσουν τα ποσοστά εμβολιασμού κατά 90% για τα κορίτσια και να αυξήσουν σημαντικά τον εμβολιασμό των αγοριών ως το 2030.
Το Σχέδιο για τον Καρκίνο στοχεύει επίσης να ενταθούν οι εμβολιασμοί κατά της ηπατίτιδας Β, για την πρόληψη του καρκίνου του ήπατος.
Τα δύο αυτά εμβόλια χαρακτηρίζονται ως ζωτικής σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας και την υποστήριξη των συστημάτων υγείας.
Κάλυψη κάτω του 50%
Όμως, η επίτευξη αυτών των στόχων απέχει πολύ ακόμη. Πολλά κράτη μέλη είναι πολύ κάτω από το 50% της εμβολιαστικής κάλυψης των κοριτσιών κατά του HPV, ενώ τα δεδομένα για αγόρια και νεαρούς ενήλικες είναι περιορισμένα. Επίσης υπάρχει σημαντική έλλειψη δεδομένων για τα ποσοστά εμβολιασμού κατά της ηπατίτιδας Β (HBV).
Προτεινόμενα μέτρα
Η σύσταση περιλαμβάνει σειρά μέτρων που θα μπορούσαν να αυξήσουν την κάλυψη του πληθυσμού με αυτά τα σωτήρια εμβόλια, όπως:
- Παροχή εμβολιασμού δωρεάν ή με πλήρη αποζημίωση,
- Διασφάλιση πρόσβασης στα εμβόλια από στοχευμένες ομάδες, ευάλωτους πληθυσμούς ή πληθυσμούς υψηλού κινδύνου,
- Ενσωμάτωση της εμβολιασμού κατά του καρκίνου στα εθνικά σχέδια κατά του καρκίνου,
- Ενίσχυση των προγραμμάτων επικοινωνίας, για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων του εμβολιασμού για τους γονείς, τους νέους και τις ομάδες – στόχους και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης,
- Βελτίωση της παρακολούθησης της εμβολιαστικής κάλυψης, για τον εντοπισμό των κενών προκειμένου να αντιμετωπιστούν,
- Θέσπιση ισχυρών ηλεκτρονικών μητρώων εμβολιασμού.
- Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών με άλλα κράτη μέλη για τη βελτίωση των εθνικών προσπαθειών.
- Καθορισμός συγκεκριμένου στόχου για τον εμβολιασμό HPV για αγόρια.
Ειδικά για την ηπατίτιδα Β (HBV), η σύσταση προτείνει ενίσχυση των εθνικών προσπαθειών για επίτευξη των στόχων που έχει θέσει ο ΠΟΥ ως το 2030:
- 95% εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών με 3 δόσεις εμβολίου HBV.
- 95% εμβολιαστική κάλυψη των εγκύων μετά από έλεγχο για ηπατίτιδα Β και
- 95% εμβολιαστική κάλυψη των νεογνών, εντός 24 ωρών από τη γέννησή τους.
Οι στόχοι αυτοί αναμένεται να υποστηριχθούν με την ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης και τη χρήση της διαθέσιμης υποστήριξης από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC).
Παράλληλα, μέσω του προγράμματος EU4Health το 2024 θα ξεκινήσει μια κοινή δράση για την υποστήριξη των κρατών μελών για την αύξηση του εμβολιασμού κατά του HPV καθώς και για την αντιμετώπιση μεταδοτικών ασθενειών όπως η ηπατίτιδα και το HIV/AIDS, που θα χρηματοδοτηθεί με 20 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Ανισότητες
Σχετική έκθεση της Ε.Ε. που βασίζεται στα Προφίλ Καρκίνου της ΕΕ για το 2023, και στο Ευρωπαϊκό Μητρώο Ανισοτήτων για τον Καρκίνο, επισημαίνει ότι απαιτείται ένα ολοκληρωμένο σύνολο πολιτικών πρόληψης, καθώς ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής, οι μεταβολικοί κίνδυνοι και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος ευθύνονται για πάνω από το 40% της επιβάρυνσης του καρκίνου.
Η έκθεση εξετάζει πολιτικές και δράσεις για την αντιμετώπιση του καρκίνου, με έμφαση στην αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου που μπορούν να προληφθούν και στη βελτίωση της εμβέλειας του προσυμπτωματικού ελέγχου και της έγκαιρης διάγνωσης για την αντιμετώπιση των τάσεων και των ανισοτήτων του καρκίνου.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο ποικίλλουν 1,6 φορές μεταξύ των χωρών και έως και 37% μεταξύ διαφόρων περιοχών της ίδιας χώρας.
Η θνησιμότητα από καρκίνο παραμένει υψηλή και αντιπροσωπεύει το 22,5% του συνόλου των θανάτων και ποικίλλει μέχρι 1,6 φορές στις χώρες της ΕΕ+2.
Για πολλούς τύπους καρκίνου, υψηλότερα τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο καταγράφονται σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (Κροατία, Ουγγαρία, Λετονία, Σλοβακική Δημοκρατία και Σλοβενία), ενώ οι δυτικοευρωπαϊκές και οι σκανδιναβικές χώρες (Φινλανδία, Λουξεμβούργο, Ισπανία και Σουηδία) έχουν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας.
Δεν έχουν όλοι τον ίδιο κίνδυνο να πεθάνουν από καρκίνο, ακόμη και στην ίδια χώρα. Τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο διαφέρουν έως και 37% μεταξύ περιοχών στη Ρουμανία και κατά τουλάχιστον 30% μεταξύ περιοχών στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πολωνία και την Ισπανία. Οι άνδρες έχουν σχεδόν 70% υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τις γυναίκες. Επιπλέον, οι άνδρες με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο έχουν 2,6 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τους ομολόγους τους με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, ενώ για τις γυναίκες, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 1,7 φορές.
