«Αυτή η μανιώδης φιλοδοξία, που διακατέχει όλους τους Έλληνες, δεν είναι ένα θλιβερό πάθος. Δεν είναι πανάκεια για τον λαό, αλλά τον ανυψώνει πάνω από τα πιο ευτυχισμένα και πλούσια έθνη. Ο άνθρωπος δεν ζει μόνο με ψωμί. Ένας Έλληνας που δεν έχει να βάλει μπουκιά στο στόμα του τρέφεται με μία πολιτική συζήτηση ή ένα άρθρο στην εφημερίδα…».
Ένας Γάλλος παρατηρητής, ταξιδιώτης στην Αθήνα των μέσων του 19ου αι., ο ακαδημαϊκός και δημοσιογράφος Εντμόντ Αμπού, αναφέρεται στην κατάσταση της Παιδείας στη χώρα, που αναζητεί τον δρόμο της ανεξαρτησίας ύστερα από τέσσερις αιώνες σκληρής σκλαβιάς και μάλιστα από κατακτητή του οποίου αμφισβητείται και η στοιχειώδης ακόμη γνώση περί γραμμάτων και επιστημών. Ταυτόχρονα, «διαβάζει» το γονιδίωμα του Έλληνα, που νοιάζεται (από ενδιαφέρον ή περιέργεια;), που θέλει να συμμετέχει (αλλά είναι άγνωστο αν αντιδρά), που ανταλλάσσει το φαγητό του με τη γνώση (ή μήπως απλώς την πληροφορία;).
Γνώστης, βέβαια, των αξιών της γαλλικής επανάστασης, ξένος, ωστόσο, προς τα ιδανικά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, που καλλιεργούνται από το ελληνικό αδούλωτο πνεύμα, ο Γάλλος περιηγητής αδυνατεί να ερμηνεύσει ό,τι για τον διαφωτιστή Κοραή ήταν μονόδρομος ήδη από τον προηγούμενο αιώνα: Η γέννηση του ελεύθερου κράτους των Γραικών είναι ταυτόχρονα υπόθεση παιδείας και πολιτική πράξη.
Ο Αμπού αναφέρει πως οι έννοιες σχολείο και εκπαίδευση είναι πολύ συγκεχυμένες στα μυαλά των Ελλήνων, πως, παρότι προερχόμενοι οι ίδιοι από φιλοσόφους προγόνους, «δεν έχουν καμμία κλίση προς τις καθαρά θεωρητικές επιστήμες» και πως «αποκτούν με βουλιμία μόνο πρακτικές χρήσιμες γνώσεις» και «μελετούν με ευχαρίστηση μόνον όταν μαθαίνουν ταυτόχρονα μία επιστήμη και ένα επάγγελμα».
Ο Αμπού αναφέρει πως οι έννοιες σχολείο και εκπαίδευση είναι πολύ συγκεχυμένες στα μυαλά των Ελλήνων, πως, παρότι προερχόμενοι οι ίδιοι από φιλοσόφους προγόνους, «δεν έχουν καμμία κλίση προς τις καθαρά θεωρητικές επιστήμες» και πως «αποκτούν με βουλιμία μόνο πρακτικές χρήσιμες γνώσεις» και «μελετούν με ευχαρίστηση μόνον όταν μαθαίνουν ταυτόχρονα μία επιστήμη και ένα επάγγελμα».
