Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου επισημαίνει ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως σε χρόνιες αδυναμίες, με βασικότερη την έμφαση στην ποσοτική υλοποίηση δράσεων αντί για την επίτευξη ουσιαστικών αποτελεσμάτων.
Σημαντικά εμπόδια συνεχίζουν να επιβραδύνουν την έγκαιρη υλοποίηση των Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την ετήσια επισκόπηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2025.
Παρά την αρχική ώθηση που δόθηκε μέσω της προχρηματοδότησης και τις διαδοχικές τροποποιήσεις των σχεδίων, η εφαρμογή τους εξελίσσεται με καθυστερήσεις και αυξημένο ρίσκο μη έγκαιρης ολοκλήρωσης πριν την τελική προθεσμία του Αυγούστου 2026.
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου επισημαίνει ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως σε χρόνιες αδυναμίες, με βασικότερη την έμφαση στην ποσοτική υλοποίηση δράσεων αντί για την επίτευξη ουσιαστικών αποτελεσμάτων. Τα ορόσημα και οι τιμές-στόχοι συχνά στερούνται σαφήνειας και φιλοδοξίας, ενώ δεν αντικατοπτρίζουν την πρόοδο ούτε συνδέονται επαρκώς με τον πυρήνα των στόχων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η απουσία κοινών προτύπων μεταξύ των κρατών μελών για τον καθορισμό αυτών των δεικτών οδηγεί σε ανισότητες και εγείρει ζητήματα διαφάνειας και ισονομίας, την ώρα που το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει μεγάλες αποκλίσεις στην ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η επιφανειακή διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης της προόδου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βασίζεται σε εκτιμήσεις κόστους ή σε προκαθορισμένες μοναδιαίες τιμές χωρίς να συλλέγει πραγματικά δεδομένα δαπανών, με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη η αξιολόγηση της αποδοτικότητας των επενδύσεων. Παράλληλα, η στρατηγική καταβολής των πληρωμών στηρίζεται περισσότερο σε πολιτική διαπραγμάτευση παρά σε αντικειμενικά κριτήρια, με σημαντικά κονδύλια να εκταμιεύονται σε πρώιμα στάδια, χωρίς μηχανισμό ανάκτησης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Ενδεικτική περίπτωση είναι η Ελλάδα, όπου η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προσκρούει σε βαθιά θεσμικά και διοικητικά προβλήματα. Παρά την αρχική δυναμική και τις μεταρρυθμιστικές εξαγγελίες, η πρόοδος παραμένει υποτονική λόγω της χαμηλής ωριμότητας των έργων, της ανεπαρκούς ψηφιακής υποδομής παρακολούθησης και της περιορισμένης διασύνδεσης μεταξύ των εμπλεκόμενων διοικητικών φορέων. Πολλά από τα ορόσημα στηρίζονται σε αριθμητικούς στόχους χωρίς να διασφαλίζουν μετρήσιμα κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα, συντηρώντας μια εικόνα επίπλαστης προόδου.
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναδεικνύει, τέλος, τα προβλήματα επάρκειας στον κρατικό μηχανισμό, με χαρακτηριστικά φαινόμενα την υποστελέχωση, τη συχνή εναλλαγή προσωπικού και την έλλειψη συστημάτων εσωτερικού ελέγχου, τα οποία οδηγούν σε καθυστερήσεις που δύσκολα ανατρέπονται εντός των απαιτούμενων προθεσμιών.
