Στις πιθανές αιτίες της πυρόσφαιρας και των πυρκαγιών που ακολούθησαν μετά τη σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη, αναφέρεται το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ το οποίο παρουσιάστηκε το πρωί της Πέμπτης 27/2.
«Η μεγάλη πυρόσφαιρα στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, η οποία εμφανίστηκε μέσα σε 0,5 δευτερόλεπτα από τη σύγκρουση των τρένων, δεν μπορεί να αποδοθεί στο έλαιο των μετασχηματιστών (PDMS), το οποίο αν και είναι εύφλεκτο σε αρκετά υψηλές θερμοκρασίες (> 400°C), δεν θα μπορούσε – για λόγους κινητικής αντίδρασης – να αναφλεγεί στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Επιπλέον, η απουσία λευκής σκόνης (διοξείδιο του πυριτίου, SiO₂) στον τόπο του δυστυχήματος, σε ποσότητες που θα δικαιολογούσαν την καύση μεγάλης ποσότητας ελαίου σιλικόνης, αποτελεί άλλη μία σαφή ένδειξη ότι ένα τέτοιο γεγονός δεν έλαβε χώρα. Επομένως, η προέλευση της πυρόσφαιρας, η οποία συνάδει με μερικούς τόνους εύφλεκτου πτητικού καυσίμου, πρέπει να αναζητηθεί αλλού» τονίζεται στο συμπέρασμα του καθηγητή του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ Α. Κωνσταντόπουλου, το οποίο περιλαμβάνεται στο πόρισμα.
Αναφέρεται αναλυτικά:
«Από την εξέταση όλων των διαθέσιμων βίντεο (2 κάμερες από τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, 1 κάμερα από το «Μαλιακός-Κλειδί», 4 σύντομα βίντεο που τραβήχτηκαν από επιβάτες) μπορούν να γίνουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις σε σχέση με το γεγονός.
Ο όρος «έκρηξη» έχει διττή έννοια: αφενός την ανάφλεξη (υποηχητική ταχεία καύση κάποιου είδους καυσίμου με εξωτερικό οξειδωτικό) και αφετέρου την πυροδότηση (υπερηχητική έκρηξη ιδιαίτερα εκρηκτικού υλικού).
Σε αυτό το ατύχημα, η έκρηξη που παρατηρήθηκε ήταν πιθανότατα μια ανάφλεξη – και όχι μια πυροδότηση – όπως μπορεί να παρατηρηθεί στην ανάλυση καρέ-καρέ της ανάφλεξης. Επίσης, δεν υπάρχουν αναφορές για υπερηχητικό ήχο ή έκρηξη που ακούστηκε ή έγινε αισθητή από οποιονδήποτε από τους επιζώντες, υποδεικνύοντας περαιτέρω ανάφλεξη και όχι έκρηξη.
Το πρώτο ηλεκτρικό τόξο που καταγράφηκε σε βίντεο μπορεί να παρατηρηθεί σε ύψος αντίστοιχο με αυτό της αλυσοειδούς γραμμής επαφής πάνω από τις σιδηροδρομικές γραμμές. Αυτό το τόξο προκλήθηκε πιθανώς από τη μηχανή της επιβατικής αμαξοστοιχίας, η οποία ανυψώθηκε και ήρθε σε επαφή με την αλυσοειδή γραμμή.
Η ανάφλεξη παρατηρείται περίπου 0,3 δευτερόλεπτα μετά την παρατήρηση του ηλεκτρικού τόξου και ξεκινά στο επίπεδο του εδάφους (προσέξτε το ημισφαιρικό σχήμα) με την τεράστια ποσότητα σπινθήρων από τα φρένα έκτακτης ανάγκης που κλειδώνουν τους τροχούς και των δύο αμαξοστοιχιών (σύμφωνα με τις μαρτυρίες των θυμάτων) να είναι η πιο πιθανή πηγή ανάφλεξης.
Μια σύγκριση μεταξύ των γωνιών θέασης των τριών διαθέσιμων καμερών με μια προσπάθεια (μέσω τριγωνισμού σε συνδυασμό με κινηματική ανάλυση της ακολουθίας σύγκρουσης) για τον εντοπισμό του ακριβούς σημείου αρχικής ανάφλεξης δείχνει ένα πιθανό σημείο ανάφλεξης στην περιοχή μεταξύ της 2ης ατμομηχανής του εμπορευματικού τρένου 63603 και του πρώτου βαγονιού-πλατφόρμας της ίδιας αμαξοστοιχίας.
Η ακόλουθη σειρά εικόνων (καρέ από το βίντεο του Αυτοκινητοδρόμου Αιγαίου) ξεκινά στα 2 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη που ξεκίνησε στο σημείο που υποδεικνύεται από το κόκκινο βέλος. Όπως μπορεί να παρατηρηθεί από αυτά τα καρέ βίντεο, ένα σκούρο ακανόνιστο σχήμα κινείται προς βορρά για διάρκεια περίπου 4 δευτερολέπτων, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούν να παρατηρηθούν ισχυρές φλόγες να βγαίνουν. Η απόσταση που διανύθηκε ήταν περίπου 40 μέτρα, επομένως αυτό δίνει μια μέση ταχύτητα 10 m/sec ή 36 χλμ/ώρα για το βαγόνι μέχρι να σταματήσει.
Το σχήμα της αρχικής ανάφλεξης και της επακόλουθης πυρόσφαιρας είναι σύμφωνο με το υγρό πτητικό καύσιμο και όχι με υγροποιημένο αέριο, το οποίο θα δημιουργούσε πίδακα φλόγας (jet fire) και όχι στήλη φωτιάς (fire plume).
Ο πίδακας φλόγας (jet fire) είναι “μια φλόγα υψηλής θερμοκρασίας καύσης καυσίμου που απελευθερώνεται υπό πίεση σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση”, που σημαίνει ότι ένας πίδακας φλόγας θα είχε διαφορετικό σχήμα και τυχαία κατεύθυνση (όχι μόνο προς τα πάνω). Περαιτέρω ένδειξη αυτού είναι η ύπαρξη δευτερογενών πυρκαγιών τύπου pool fires που συνέχισαν να καίνε και οι οποίες δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από αέριο. Η πολύ γρήγορη αρχική ανάφλεξη και το σχήμα και η ανύψωση της μορφής “μανιταριού” υποδεικνύουν επίσης ένα πτητικό, υγρό καύσιμο (μια πυρκαγιά πετρελαίου θα έπεφτε γρήγορα στο έδαφος).
Το δεύτερο στάδιο της ανάφλεξης φαίνεται να περιλαμβάνει ένα ξεχωριστό σημείο ανάφλεξης, ξεκινώντας από το εσωτερικό της αρχικής πύρινης σφαίρας. Η διάρκεια αυτού του 2ου σταδίου, το πραγματικό ύψος των στηλών φωτιάς (fire plumes) και η τροφοδοσία της πύρινης σφαίρας, υποδεικνύουν ότι μια σημαντική ποσότητα (μάζα) καυσίμου εμπλέκεται σε αυτό το στάδιο, δημιουργώντας αυτού του είδους τη μορφή πύρινης στήλης και τροφοδοτώντας την αρχική πύρινη σφαίρα για περίπου 4 δευτερόλεπτα έως ότου σταματήσει η κίνηση και η πυρόσφαιρα εισέλθει στη φάση εξασθένησής της.
Δεδομένου του παρόμοιου χρώματος της φλόγας και των παρόμοιων χαρακτηριστικών καύσης, μπορεί να υποτεθεί με ασφάλεια ότι ο τύπος του καυσίμου που καίγεται είναι ο ίδιος με αυτόν στο Στάδιο 1. Αυτό υποδηλώνει ότι είτε: 1) μια δεύτερη ποσότητα του ίδιου καυσίμου καίγεται ενώ κινείται προς τα βόρεια, είτε 2) η αρχική ποσότητα, αφού έχει χυθεί μέρος του περιεχομένου της κατά τη διάρκεια του Σταδίου 1 της ανάφλεξης (0-2 δευτερόλεπτα από την ανάφλεξη), κινείται τώρα προς τα βόρεια, ακολουθώντας την κίνηση της επιβατικής αμαξοστοιχίας.
Τα βίντεο των επιβατών δείχνουν μια πολύ ισχυρή αλλά πολύ συγκεντρωμένη φωτιά να καίει έντονα από το κάτω μέρος του βαγονιού-εστιατορίου (προστέθηκε κίτρινο χρώμα), ενώ τα υπολείμματα της μηχανής της επιβατικής αμαξοστοιχίας (συμπεριλαμβανομένου του μετασχηματιστή γεμάτου με έλαιο σιλικόνης) μπορούν να παρατηρηθούν σε πολύ κοντινή απόσταση, αλλά σαφώς δεν φλέγονται. Αυτή η παρατήρηση μπορεί να επαληθευτεί με την εξέταση των υπολειμμάτων των τρένων την επόμενη ημέρα (Εικόνα 60, Εικόνα 61), όπου είναι σαφές ότι η μηχανή (προστέθηκε πράσινο χρώμα) έχει καταστραφεί μηχανικά και, όπως ο μετασχηματιστής (προστέθηκε κόκκινο χρώμα), έχει μόνο σημάδια καύσης στη μία πλευρά, ενώ το βαγόνι-εστιατόριο (προστέθηκε μπλε χρώμα) έχει καεί εντελώς από τη φωτιά.
Ακολουθώντας αυτή τη φωτιά προς τα πίσω στο χρόνο, είναι πολύ πιθανό ότι η φωτιά που κατέστρεψε το βαγόνι-εστιατόριο είναι η ίδια που έχει καταγραφεί 4 λεπτά μετά τη σύγκρουση, να καίει από το κάτω μέρος του (τρακαρισμένου και λυγισμένου σε σχήμα S) βαγονιού-εστιατορίου (προστέθηκε κίτρινο χρώμα). Αυτή είναι επίσης η ίδια φωτιά που παρατηρείται από την κάμερα “Μαλιακός-Κλειδί” (Εικ. Υ), ως μια αδιάλειπτη συνεχής κίνηση από την στήλη φωτιάς (fire plume) (στάδιο 2) στην φωτιά τύπου pool fire (στάδιο 3).
Οι δύο φωτιές τύπου «λίμνης (pool fire) παρατηρούνται να καίνε οποιοδήποτε εναπομείναν καύσιμο που δεν καταναλώθηκε στην πυρόσφαιρα. Συγκρίνοντας τη γεωμετρία των νυχτερινών καρέ του βίντεο με τις πρωινές εικόνες, επιβεβαιώνεται ότι οι δύο pool fires βρίσκονται εκεί όπου βρέθηκαν ενδείξεις πυρκαγιάς το πρωί.
Όταν ακολουθούμε τη λογική αυτών των παρατηρήσεων, είναι πολύ απίθανο η μηχανή και ο μετασχηματιστής της που είναι γεμάτος με έλαια σιλικόνης να έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στην πυρκαγιά του σταδίου 2 (fire plume) και στην φωτιά του σταδίου 3 (pool fire).
Αυτή η φωτιά που καταστρέφει το βαγόνι-εστιατόριο δεν είναι εύκολο να αξιολογηθεί, καθώς δεν είναι μια ανοιχτή φωτιά τύπου pool fire σε καθαρό έδαφος, αλλά μια φωτιά που ξεκινά μέσα στα συντρίμμια των βαγονιών και στη συνέχεια τρέφεται από τα υλικά του βαγονιού και πιθανότατα από τα έλαια σιλικόνης που διαρρέουν από τον μετασχηματιστή της μηχανής (ο οποίος τροφοδοτεί τη φωτιά από μια υπερυψωμένη θέση σε κοντινή απόσταση). Η σταδιακή αλλαγή του χρώματος της φλόγας (από πορφυρό-λευκό σε βαθύ κίτρινο) είναι επίσης συμβατή με την υπόθεση ότι το αρχικό καύσιμο είναι ενεργό μόνο κατά τα πρώτα λεπτά και στη συνέχεια εμπλέκονται άλλα καύσιμα.
Ένα βίντεο που τραβήχτηκε από έναν επιβάτη 2 λεπτά μετά τη σύγκρουση δείχνει αυτή τη φωτιά να καίει τα απομεινάρια του βαγονιού-εστιατορίου με μια ισχυρή φλόγα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα πριν προστεθούν άλλα εύφλεκτα υλικά (αλλαγή χρώματος φλόγας). Ένα άλλο βίντεο, που τραβήχτηκε από απόσταση, 14 λεπτά μετά τη σύγκρουση, δείχνει τις φλόγες να έχουν μεγαλώσει σε μέγεθος και αυτή η φωτιά συνεχίζει να μεγαλώνει για τα επόμενα 30 λεπτά, όπως καταγράφεται από διάφορα άλλα βίντεο από επιβάτες και διασώστες.
Λόγω έλλειψης οριστικής καταγραφής της συνολικής κατανάλωσης της αρχικής πηγής καυσίμου, είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί η φωτιά pool fire#2 με απόλυτη ακρίβεια. Ωστόσο, υπάρχουν έγκυρες παρατηρήσεις που μπορούν να γίνουν από τα καταγεγραμμένα γεγονότα και επίσης υπολογισμοί χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που παρέχονται από την USNRC (www.nrc.gov):
α. Λαμβάνοντας υπόψη τα πρώτα λεπτά της φωτιάς pool fire #2, το μικρό αποτύπωμα της αρχικής φωτιάς όπως καταγράφεται από τα βίντεο που τραβήχτηκαν από τους επιβάτες, δίνει ένα κατά προσέγγιση μέγεθος όχι μεγαλύτερο από 10 τετραγωνικά μέτρα. Με καυσίμων υδρογονάνθρακα γενικού τύπου, 300 λίτρων, που τροφοδοτεί μια εστία φωτιάς 10 τετραγωνικών μέτρων, υπολογίζεται μια εκτιμώμενη διάρκεια 290 δευτερολέπτων (4,8 λεπτά) και ύψος φλόγας 12 μέτρων.
β. Για να εκτιμηθεί η διάρκεια μιας δευτερεύουσας φωτιάς τύπου pool fire που τροφοδοτείται από έλαια σιλικόνης, μια ποσότητα 1500 λίτρων ελαίων σιλικόνης που τροφοδοτεί μια εστία φωτιάς 30 τετραγωνικών μέτρων (μια μεγαλύτερη περιοχή συμβατή με το αποτύπωμα των στρεβλωμένων και παραμορφωμένων υπολειμμάτων του βαγονιού-εστιατορίου) δίνει μια εκτιμώμενη διάρκεια 160 λεπτών, η οποία είναι συμβατή με το χρόνο που η φωτιά του εστιατορίου έσβησε, πιθανώς λόγω έλλειψης εύφλεκτου υλικού.
Δεν είναι σαφές σε ποιο σημείο η φωτιά άρχισε να καίει τα δομικά υλικά του βαγονιού-εστιατορίου, αλλά από την μεταγενέστερη εξέταση της διάταξης των συντριμμιών, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ελαίου σιλικόνης που στραγγίζει αργά από τον μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας και τροφοδοτεί αυτή τη φωτιά που συνέχισε να καίει για τουλάχιστον 90 λεπτά με ισχυρές φλόγες.
Όπως μπορεί να παρατηρηθεί από την απομακρυσμένη κάμερα “Μαλιακός-Κλειδί” μέχρι περίπου 18 δευτερόλεπτα μετά τη σύγκρουση, η φωτιά pool fire#1 από την άλλη πλευρά, έκαψε έντονα για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα στις γραμμές κοντά στις μηχανές της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Μετά από αυτό, οι μεγαλύτερες φλόγες σβήνουν και μικρότερες φλόγες συνεχίζουν να καίγονται στο επίπεδο του εδάφους, όπως παρατηρείται από βίντεο που τραβήχτηκε από επιβάτη 4 λεπτά μετά τη σύγκρουση», σημειώνεται μεταξύ άλλων στο πόρισμα.
Με την χρήση των εργαλείων που παρέχει το USNRC (www.nrc.gov) για την εκτίμηση της κατά προσέγγιση ποσότητας καυσίμου που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια αυτής φωτιάς τύπου «λίμνης» (pool fire) #1, και υποθέτοντας μια περιοχή 40 τετραγωνικών μέτρων και μια διαρροή 100 λίτρων καυσίμων γενικού υδρογονάνθρακα, μπορεί να υπολογιστεί διάρκεια πυρκαγιάς τύπου «λίμνης» 25 δευτερολέπτων. Μια δευτερεύουσα πυρκαγιά που συνέχισε να καίει τοπικά τροφοδοτήθηκε για λίγο με λάδι σιλικόνης που βγήκε από τις μικρές ρωγμές των δύο μετασχηματιστών, όπως μπορεί να συναχθεί από τη λευκά υπολείμματα σκόνης SiO2 (διοξείδιο του πυριτίου) που φαίνεται σε φωτογραφίες (π.χ. εικόνα 66).
Η ποσότητα δεν μπορεί να προσδιοριστεί καθώς δεν έχουμε καταγραφή της έναρξης και του τερματισμού αυτού του γεγονότος, αλλά μπορεί μόνο να είναι σχετικά μικρή, δεδομένης της μικρής ποσότητας λευκού υπολείμματος που βρέθηκε στο σημείο. Επίσης, η μεγάλη ποσότητα άκαυστου πετρελαίου που μούσκεψε το έδαφος κάτω από τις δύο μηχανές και τη γύρω περιοχή δίνει ένδειξη ότι η πυρκαγιά τύπου «λίμνης» #1 σβήνει μόνη της πριν καεί η συνολική ποσότητα πετρελαίου στον μετασχηματιστή και στην περιοχή. Αυτή η πυρκαγιά δεν προκάλεσε κανέναν τραυματισμό επιβατών και δεν κατέστρεψε κανένα βαγόνι ή τμήμα των τρένων.
Επιπλέον, η εμπορική αμαξοστοιχία 63503 δεν παρουσίασε περαιτέρω αλληλεπίδραση με τη φωτιά, εκτός από μία πολύ μικρή τοπική φωτιά στο εσωτερικό του σπασμένου μετασχηματιστή της πρώτης μηχανής 120-022 και μια μικρή πυρκαγιά τύπου «λίμνης» έξω από τις δύο μηχανές που έκαιγε στο έδαφος (εικόνα 65) και δημιούργησε υπολείμματα στο πλάι και των δύο μηχανών χωρίς στην πραγματικότητα να κάψει κανένα τμήμα των μηχανών. Το λευκό υπόλειμμα παραπάνω υποδεικνύει και πάλι την καύση λαδιού σιλικόνης.
Το γεγονός ότι η πυρκαγιά τύπου «λίμνης» #1 έχει αφήσει δύο διαφορετικά υπολείμματα αποτελεί άμεση ένδειξη ότι δύο διαφορετικά καύσιμα φαίνεται να εμπλέκονται στο συμβάν: 1) λευκό υπόλειμμα, που είναι SiO2, χαρακτηριστικό για την καύση λαδιού σιλικόνης, και 2) μαύρο υπόλειμμα με ίχνη ξυλόλης, που συνάδει με καύσιμα υδρογονανθράκων. Η μικρή ποσότητα SiO2 που παρατηρήθηκε στη σύγκρουση είναι συμβατή με την φωτιά τύπου «λίμνης» που ακολούθησε την αρχική καύση (deflagration) αλλά όχι με την ποσότητα που μπορεί να αναμένεται εάν είχε καεί μεγάλη ποσότητα καυσίμου.
Σύμφωνα με την έκθεση πραγματογνωμοσύνης του Καθηγητή Κωνσταντόπουλου, «τα 2400 κιλά ελαίου σιλικόνης του μετασχηματιστή θα οδηγούσαν σε περίπου 1,94 μετρικούς τόνους διοξειδίου του πυριτίου (SiO₂) ως υπόλειμμα καύσης, το οποίο θα διασκορπιζόταν σε όλες τις επιφάνειες και θα έδινε μια χαρακτηριστική λευκή, σκονισμένη υφή παντού. Αυτό δεν παρατηρήθηκε σε κλίμακα, εκτός από μερικές πολύ τοπικές περιοχές όπου κάηκε λάδι μετασχηματιστή». (Εικόνα 66, 485).
Δεν ελήφθησαν δείγματα εδάφους και υλικών ή επιχρίσματα από επιφάνειες από τον τόπο του ατυχήματος πριν τα συντρίμμια των τρένων μεταφερθούν στο πεδίο Κουλούρι. Κατόπιν αιτήματος των οικογενειών των θυμάτων, ο δικαστής διέταξε να ληφθούν δείγματα από το έδαφος στον τόπο του δυστυχήματος και από συντρίμμια των τρένων στο Κουλούρι, στις 28 Μαρτίου 2023, 29 ημέρες μετά το δυστύχημα. Τα αποτελέσματα της χημικής ανάλυσης (την οποία ανέλαβε το επίσημο Χημείο του Κράτους) κρίθηκαν ασαφή, λόγω της καθυστέρησης των 28 ημερών και της μόλυνσης του τόπου.
Ακόμα και έτσι, μια παρατήρηση που μπορεί να σημειωθεί είναι το γεγονός ότι βρέθηκαν ίχνη διαφόρων υδρογονανθράκων, μεταξύ των οποίων κυρίως ίχνη ξυλολίου που βρέθηκαν στο δείγμα με αριθμό EMP12-21 σε ένα δείγμα εδάφους στο πλάι των σιδηροδρομικών γραμμών. Όταν μια δεύτερη δειγματοληψία και ανάλυση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2023, δύο δείγματα εδάφους που ελήφθησαν από την ίδια ακριβώς περιοχή (δείγματα με αριθμούς EMP51-5 και EMP51-6) δεν περιείχαν καθόλου ξυλόλιο, γεγονός που υποδεικνύει ότι το ξυλόλιο δεν υπάρχει κανονικά ως αποτέλεσμα ρύπανσης ή άλλων φυσικών λόγων. Αυτό ενισχύει την ασυνήθιστη παρουσία ξυλολίου στο πρώτο δείγμα.
Εάν είχε γίνει σωστή δειγματοληψία και ανάλυση στον τόπο του ατυχήματος την 1 Μαρτίου 2023 (10-12 ώρες μετά το ατύχημα), θα υπήρχαν αρκετές πληροφορίες για τον προσδιορισμό του τύπου και της θέσης της πηγής για το άγνωστο καύσιμο (βλ. αυτοψία στον τόπο του δυστυχήματος).
Η σύγκριση της σχετικά μικρή ποσότητα καυσίμου που παρατηρείται να τροφοδοτεί την πυρκαγιά τύπου «λίμνης» #1 σε σύγκριση με τις ποσότητες που εμπλέκονται κατά την αρχική πύρινη σφαίρα, η στήλη φωτιάς (fire plume)του σταδίου 2 και οι δύο πυρκαγιές τύπου «λίμνης» #1 και #2, οδηγεί στην υπόθεση ότι το εναπομένων καύσιμο που δεν καταναλώθηκε κατά την αρχική απελευθέρωση και πύρινη σφαίρα δεν χύθηκε στο έδαφος, αλλά ότι η πηγή του παγιδεύτηκε και μεταφέρθηκε μαζί με τα στρεβλωμένα και λυγισμένα υπολείμματα του βαγονιού του εστιατορίου. Αυτή η υπόθεση είναι μια πιθανή εξήγηση για μια συνολική ποσότητα καυσίμου που μοιράστηκε μεταξύ των διαφόρων σταδίων, δηλαδή μιας πρώτης απελευθέρωσης για την τροφοδοσία της αρχικής πύρινης σφαίρας, μιας δεύτερης απελευθέρωσης για την τροφοδοσία της κινούμενης στήλη φωτιάς (fire plume) και της υπόλοιπης ποσότητας που τροφοδοτούσε τη φωτιά τύπου «λίμνης» που ξεκίνησε τη φωτιά που κατέκαψε το βαγόνι του εστιατορίου.
Δεδομένων των τεχνικών χαρακτηριστικών τους και των ποσοτήτων των υλικών των συρμών που θεωρητικά θα μπορούσαν να έχουν συμβάλλει (π.χ. υγρών μπαταριών στο μπλεγμένο σύστημα κινητήρα και μετάδοσης και των επιβατικών βαγονιών, ηλεκτρονικό υγρό στην μετασχηματιστή, μέσο ψύξης για τα κλιματιστικά ανά βαγόνι επιβατών, δεξαμενές πεπιεσμένου αέρα σε κάθε μηχανή τρένου), αυτά δεν παρέχουν αρκετά καύσιμα για να εξηγήσουν τη δημιουργία και την εξέλιξη της παρατηρούμενης πύρινης σφαίρας (80 μέτρων και διατήρησης για 10 δευτερόλεπτα). Επιπλέον, η τεχνική περιγραφή του βαγονιού εστιατορίου (WRMZ coach) δεν αναφέρει καμία εγκατάσταση οποιουδήποτε τύπου υγροποιημένου αερίου και οι πληροφορίες που παρέχονται είναι ότι δεν λαμβάνει χώρα πραγματικό μαγείρεμα μόνο ηλεκτρικές τοστιέρες σάντουιτς και φούρνοι μικροκυμάτων χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση προμαγειρεμένων τροφίμων.
Επομένως, αποκλείοντας οποιοδήποτε άλλο εύφλεκτο υλικό από το ίδιο το βαγόνι του εστιατορίου και αποκλείοντας όλα τα άλλα ενδεχόμενα, η πιο πιθανή εξήγηση για τα παραπάνω ευρήματα φαίνεται να είναι ένας άγνωστος όγκος υγρού καυσίμου που πιάστηκε μέσα στην καμπύλη S του πλαισίου του βαγονιού του εστιατορίου κατά τη διάρκεια της δεύτερης σύγκρουσης μεταξύ του βαγονιού του εστιατορίου και της πρώτης πλατφόρμας της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας 63503, ο οποίος μεταφέρεται στην τελική του θέση ανάμεσα στα άλλα συντρίμμια των βαγονιών.
Το συμπέρασμα στο πόρισμα για την πυρόσφαιρα
«Η παρουσία μιας εύφλεκτης ουσίας με τα χαρακτηριστικά που προσδιορίστηκαν στις αναλύσεις δεν αναφέρεται στα μεταφορικά έγγραφα της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503. Επιπλέον, τα πρόσφατα δημοσιευμένα βίντεο της αμαξοστοιχίας 63503, αν και δεν έχουν ακόμη τεθεί στη διάθεση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ από τη δικαστική έρευνα, δεν δείχνουν τη μεταφορά μιας αντιπροσωπευτικής ποσότητας εύφλεκτου υλικού σε σημείο που να συμφωνεί με τα παραπάνω ευρήματα. Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ αναγνωρίζει αυτό το γεγονός, αλλά αυτό δεν αναιρεί τις παρατηρήσεις της ενότητας (4.4.3.1), οι οποίες είναι σαφώς τεκμηριωμένες.
Αυτές οι παρατηρήσεις, σε συνδυασμό με τις προσομοιώσεις που έγιναν, επιβεβαιώνουν το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε και ο καθηγητής Κωνσταντόπουλος:
«Η μεγάλη πυρόσφαιρα στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, η οποία εμφανίστηκε μέσα σε 0,5 δευτερόλεπτα από τη σύγκρουση των τρένων, δεν μπορεί να αποδοθεί στο έλαιο των μετασχηματιστών (PDMS), το οποίο αν είναι εύφλεκτο σε αρκετά υψηλές θερμοκρασίες (> 400°C), δεν θα μπορούσε – για λόγους κινητικής αντίδρασης – να αναφλεγεί στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Επιπλέον, η απουσία λευκής σκόνης (διοξείδιο του πυριτίου, SiO₂) στον τόπο του δυστυχήματος, σε ποσότητες που θα δικαιολογούσαν την καύση μεγάλης ποσότητας ελαίου σιλικόνης, αποτελεί άλλη μία σαφή ένδειξη ότι ένα τέτοιο γεγονός δεν έλαβε χώρα. Επομένως, η προέλευση της πυρόσφαιρας, η οποία συνάδει με μερικούς τόνους εύφλεκτου πτητικού καυσίμου, πρέπει να αναζητηθεί αλλού.»
Η μάζα αυτού του εύφλεκτου πτητικού υγρού έχει εκτιμηθεί, μέσω της μοντελοποίησης CFD, σε τάξη μεγέθους 2,5 τόνων. Μέχρι στιγμής, η έρευνα δεν έχει εντοπίσει καμία ουσία, με τα γνωστά χαρακτηριστικά και τη συνολική μάζα που υπήρχαν στο τροχαίο υλικό, η οποία θα μπορούσε να έχει αυτόν τον ρόλο. Όπως και στα προηγούμενα στάδια (488), ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ θα αναθέσει σε ένα αναγνωρισμένο ινστιτούτο την επανεξέταση της εγκυρότητας των μεταβλητών και των παραμέτρων που χρησιμοποιήθηκαν στην αναθεωρημένη ανάλυση CFD. ( Computational Fluid Dynamics – CFD) (προσομοιώσεις Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής).
Παρά αυτή την αβεβαιότητα σχετικά με την πηγή του παρατηρούμενου φαινομένου, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ επέλεξε ρητά να μην αναβάλει τη δημοσίευση της παρούσας έκθεσης. Πρώτον, η πυρόσφαιρα και η επακόλουθη πυρκαγιά είχαν αντίκτυπο “μόνο” στις συνέπειες του δυστυχήματος, χωρίς να συμβάλλουν στα αίτιά του. Το πιο σημαντικό, το ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα πρέπει να γνωρίζει και να αποδεχθεί τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας το συντομότερο δυνατό, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει τη διαδικασία των αναγκαίων βελτιώσεων», αναφέρεται στο συμπέρασμα για την πυρόσφαιρα.
