Όσα αναφέρει ο Γιάννης Καρούζος για την 4ήμερη εργασία στη χώρα μας.
Πιλοτικά και περιορισμένα εφαρμόζεται στη χώρα μας η 4ήμερη εργασία καθώς ισχύει κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας και αυτό διότι δεν υπάρχει σαφές πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων. Αν και ο νόμος ισχύει εδώ και 4 χρόνια σύμφωνα με τον Εργατολόγο δικηγόρο Γιάννη Καρούζο «ορισμένες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν την 4ήμερη απασχόληση πιλοτικά, κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας, των δημιουργικών βιομηχανιών και των υπηρεσιών. Οι εταιρείες αυτές αναφέρουν αύξηση της παραγωγικότητας και μεγαλύτερη ικανοποίηση του προσωπικού.
Ωστόσο όπως τονίζει για να μπορέσει η τετραήμερη εργασία να λειτουργήσει ως εργαλείο κοινωνικής προόδου και βιώσιμης ανάπτυξης, απαιτείται νομική ρύθμιση και σαφές πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων, διάλογος μεταξύ κοινωνικών εταίρων, κλαδικές μελέτες σκοπιμότητας, πιλοτικά προγράμματα με κρατική στήριξη.
Ειδικότερα σύμφωνα με τον νόμο στο πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας παρέχεται η δυνατότητα 4ημερης πλήρους απασχόλησης διάρκειας 40 ωρών εβδομαδιαίως και 10 ωρών ημερησίως, ύστερα από αίτηση του εργαζόμενου. Δεν είναι επιτρεπτή η απασχόληση πέραν των 10 ωρών ημερησίως και των 40 ωρών εβδομαδιαίως που κατανέμεται σε 4ήμερη βάση.
Εφόσον δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση ή δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία με συλλογική σύμβαση, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας που προβλέπεται στο νόμο 1892/1990, μπορεί να εφαρμοστεί κατόπιν αιτήματος του εργαζόμενου, με ατομική συμφωνία.
Όπως εξηγεί ο κ. Καρούζοςη συζήτηση γύρω από την εφαρμογή της τετραήμερης εργασιακής εβδομάδας έχει αναζωπυρωθεί τα τελευταία χρόνια, με επίκεντρο τη βελτίωση της ισορροπίας επαγγελματικής και προσωπικής ζωής (work – life balance), την αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με δεδομένα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας της, αντιμετωπίζει την πρόκληση εφαρμογής ενός εναλλακτικού εργασιακού μοντέλου: της 4ήμερης απασχόλησης.
4ημερη εργασία με το ίδιο επίπεδο αποδοχών
Η τετραήμερη εργασία, στη διεθνή πρακτική, αναφέρεται σε ένα σύστημα κατά το οποίο οι εργαζόμενοι εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, διατηρώντας το ίδιο επίπεδο αποδοχών και, ενίοτε, τον ίδιο συνολικό αριθμό ωρών εργασίας (π.χ. 4 ημέρες Χ 10 ώρες) ή με μείωση των συνολικών ωρών χωρίς περικοπές μισθού. Το βασικό ζητούμενο είναι η ενίσχυση της ευελιξίας χωρίς την υποβάθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με το Νόμο 4808/2021 («Για την Προστασία της Εργασίας»), το θεσμοθετημένο πλήρες ωράριο εργασίας παραμένει οι 40 ώρες εβδομαδιαίως, κατανεμημένες σε πενθήμερη ή εξαήμερη βάση, αναλόγως του κλάδου και της συμφωνίας εργοδότη – εργαζομένου. Επιπλέον, στο πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας, ως πλήρης απασχόληση νοείται και η εργασία τεσσάρων (4) ημερών εβδομαδιαίως (182 § 2 Κ.Α.Ε.Δ.). Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 55 του Ν. 4808/21 προβλέφθηκε ότι μπορεί να θεωρείται πλήρης απασχόληση και αυτή, κατά την οποία η 40ωρη εβδομαδιαία εργασία κατανέμεται σε 4 ημέρες (με 10 ώρες εργασίας ημερησίως), όταν κάτι τέτοιο γίνεται στο πλαίσιο συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Κατά την εφαρμογή του συστήματος αυτού, δεν είναι επιτρεπτή η απασχόληση πέραν των δέκα (10) ωρών ημερησίως και των σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως που κατανέμεται σε 4ήμερη βάση. Το συγκεκριμένο σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας μπορεί να εφαρμόζεται, είτε σε μια χρονική περίοδο αναφοράς έξι (6) μηνών εντός ενός (1) ημερολογιακού έτους, είτε σε μια χρονική περίοδο αναφοράς ενός (1) ημερολογιακού έτους.
Επίσης σύμφωνα με τον κ. Καρούζο η πρωτοβουλία «4 Day Week Global», που έχει εφαρμοστεί πιλοτικά σε άλλες χώρες (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισλανδία), έχει προκαλέσει ενδιαφέρον και στην Ελλάδα, με ορισμένες επιχειρήσεις να δηλώνουν πρόθεση συμμετοχής σε αντίστοιχα πειραματικά προγράμματα.
Η εργοδοτική πλευρά αντιμετωπίζει τη 4ήμερη απασχόληση με ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μία πλευρά, υπάρχει ενδιαφέρον για την προσέλκυση ταλέντων και τη δημιουργία ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος. Από την άλλη, παραμένει έντονος ο προβληματισμός για την αποδοτικότητα σε κλάδους υψηλής ζήτησης ή με καθημερινή λειτουργία. Παράλληλα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις βλέπουν την τετραήμερη εργασία ως ευκαιρία για μείωση της ανεργίας, αλλά και για ενίσχυση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων. Ωστόσο, υπογραμμίζουν την ανάγκη νομικής κατοχύρωσης και αποφυγής αυθαιρεσιών (π.χ. 4ήμερη εργασία με 10 ώρες ημερησίως χωρίς επαρκή έλεγχο).
Η τετραήμερη εργασία μπορεί να εφαρμοστεί σε εθελοντική και συμφωνημένη βάση στο πλαίσιο διευθέτησης χρόνου εργασίας. Η αυξανόμενη διεθνής πίεση και οι πιλοτικές εφαρμογές σε ελληνικές επιχειρήσεις δείχνουν ότι πρόκειται για μια τάση με αναπτυξιακή προοπτική.
Αίτημα για 4ήμερη
Στην περίπτωση αυτή, ο εργοδότης εξετάζει υποχρεωτικά τα αιτήματα εργαζομένων για σύναψη ατομικής συμφωνίας και προς διευκόλυνση των μερών, μπορεί να γνωστοποιεί στους εργαζόμενους αφενός τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτηση και αφετέρου τα πεδία των κατά περίπτωση επιχειρησιακών του αναγκών για την εφαρμογή συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας.
Ο εργοδότης υποχρεώνεται να υποβάλει τη συμφωνία για διευθέτηση του χρόνου εργασίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», προκειμένου να διευκολύνονται οι έλεγχοι που θα αποτρέπουν τυχόν καταστρατήγηση της νομοθεσίας. Από την έναρξη λειτουργίας του αναβαθμισμένου ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και μετά, το πρόγραμμα εργασίας που αποτυπώνει το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας μετά από αίτηση του εργαζόμενου, θα καταγράφεται και θα παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο στο ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας.
Στο πλαίσιο αυτό, ένας μισθωτός πενθήμερης απασχόλησης, που εργάζεται επί οκτάωρο ημερησίως, είναι δυνατόν στην περίπτωση θέσπισης ενός συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας, για παράδειγμα να απασχολείται:
-δέκα (10) ώρες ημερησίως για τέσσερις (4) ημέρες στη διάρκεια μιας εβδομάδας και
-έξι (6) ώρες την ημέρα για τέσσερις (4) ημέρες, κάποια άλλη εβδομάδα.
Με τον τρόπο αυτό θα έχει εργασθεί σαράντα οκτώ (48) ώρες τη μια εβδομάδα και τριάντα δυο (32) τη δεύτερη, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος εβδομαδιαίας εργασίας να είναι σαράντα (40) ώρες, που αντιστοιχεί στο πλήρες εβδομαδιαίο του ωράριο.
Αξίζει να επισημανθεί ότι, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος δεν υπέβαλε αίτημα για διευθέτηση του χρόνου εργασίας ( παρ. 1 του άρθρου 59 του Ν. 4808/2021).
Τέλος, ο εργοδότης θα πρέπει να τηρεί και κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης τις προβλέψεις της εργατικής νομοθεσίας σχετικά με την υποχρεωτική ημερήσια και εβδομαδιαία ανάπαυση.
