Το παλίμψηστο της μνήμης μιας εβραϊκής κοινότητας, που χάραξε τη δική της διαδρομή στον ρου της Ιστορίας, «υφαίνει» η έκθεση «Στάχτες και δάκρυα στη λίμνη… Ιστορία των Εβραίων της Καστοριάς», που φιλοξενείται στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Η έκθεση, μία πρωτοβουλία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του μη κερδοσκοπικού οργανισμού ERAN για την Έρευνα και Ανάδειξη της Εβραϊκής Κοινότητας Καστοριάς, είναι εμπνευσμένη από το ομότιτλο βιβλίο του ιστορικού Θρασύβουλου Παπαστρατή. Στο πλαίσιό της παρουσιάζονται τεκμήρια και σπάνιο αρχειακό υλικό από τους συλλέκτες και ερευνητές Χρήστο Καββαδά, Σπυρίδωνα Αναγνώστου, Νόρα Κούνιο και Πέτρο Παπακυριακού, αλλά και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό.
«Είναι μια έκθεση για την προπολεμική κοινότητα της Καστοριάς, ενώ έμφαση δίνεται και στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Εκθέτουμε σπουδαίο αρχειακό υλικό, όπως αυτό του συλλέκτη Χρήστου Καββαδά, ο οποίος έχει κάνει εκτεταμένη έρευνα ειδικά για την εβραϊκή κοινότητα της Καστοριάς. Για πρώτη φορά, στην έκθεση έχουμε σπάνια τεκμήρια από το 1921 και εξής, τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από την κοινότητα της Καστοριάς» εξηγεί η Ξένια Ελευθερίου, επιστημονική υπεύθυνη του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, που είχε και τη γενική επιμέλεια της έκθεσης. «Στόχος είναι να προσεγγιστεί η πλούσια ιστορία της προπολεμικής εβραϊκής κοινότητας της Καστοριάς καθώς και το τραύμα του Ολοκαυτώματος» προσθέτει η Δρ. Ελευθερίου.
Ανάμεσα στις πρωτοτυπίες της έκθεσης είναι η τρισδιάστατη αναπαράσταση της προπολεμικής συναγωγής Αραγονίας (1830-1948) της Καστοριάς, που υλοποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Δρ. Ηλία Μεσσίνα. Η συναγωγή της Αραγονίας ήταν ο κεντρικός χώρος λατρείας για τους Εβραίους της Καστοριάς και περιελάμβανε και έναν μικρότερο χώρο προσευχής, που χρησιμοποιούσαν για τις καθημερινές λειτουργίες.
Οι επισκέπτες της έκθεσης έχουν επίσης την ευκαιρία να ξεναγηθούν σε μία νέα εφαρμογή ψηφιακού χάρτη της Καστοριάς, στον οποίο σημειώνονται κατοικίες, λατρευτικοί χώροι και σημεία εβραϊκής παρουσίας. Με τη χρήση οθόνης αφής, μπορούν να αναζητήσουν ένα από τα διαθέσιμα σημεία στον χάρτη και επιλέγοντάς τα, με ένα άγγιγμα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πλούσιο πληροφοριακό υλικό, σχέδια και παλιές φωτογραφίες. Μία εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας με τη χρήση γυαλιών (VR) δίνει, επίσης, τη δυνατότητα στον επισκέπτη να πετάξει πάνω από την πόλη της Καστοριάς και να γνωρίσει τα σημαντικότερα σημεία εβραϊκής παρουσίας.
Οι επισκέπτες της έκθεσης έχουν επίσης την ευκαιρία να ξεναγηθούν σε μία νέα εφαρμογή ψηφιακού χάρτη της Καστοριάς, στον οποίο σημειώνονται κατοικίες, λατρευτικοί χώροι και σημεία εβραϊκής παρουσίας. Με τη χρήση οθόνης αφής, μπορούν να αναζητήσουν ένα από τα διαθέσιμα σημεία στον χάρτη και επιλέγοντάς τα, με ένα άγγιγμα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πλούσιο πληροφοριακό υλικό, σχέδια και παλιές φωτογραφίες. Μία εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας με τη χρήση γυαλιών (VR) δίνει, επίσης, τη δυνατότητα στον επισκέπτη να πετάξει πάνω από την πόλη της Καστοριάς και να γνωρίσει τα σημαντικότερα σημεία εβραϊκής παρουσίας.
