Η έκθεση θέτει τα θεμέλια για τη λειτουργία ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού πλαισίου εποπτείας κατά του ξεπλύματος χρήματος.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (EBA) δημοσίευσε την πολυαναμενόμενη απάντησή της στην πρόσκληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παροχή συμβουλών σχετικά με έξι νέες αρμοδιότητες της νεοσύστατης Ευρωπαϊκής Αρχής για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (AMLA). Η έκθεση της EBA, προϊόν ευρείας διαβούλευσης με περισσότερους από 600 φορείς και 60 εθνικές αρχές, εκτείνεται σε εκατοντάδες σελίδες, και θέτει τα θεμέλια για τη λειτουργία ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού πλαισίου εποπτείας κατά του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας – με άμεσες επιπτώσεις και για την Ελλάδα, η οποία συγκαταλέγεται στις χώρες με αυξημένη διασύνδεση χρηματοπιστωτικών και μη χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων.
Η γνωμοδότηση της EBA, περιλαμβάνει τεχνικές προτάσεις για κανονιστικά πρότυπα που θα καθορίσουν τον τρόπο λειτουργίας της AMLA, της νέας αρχής που θα εδρεύει στη Φρανκφούρτη και θα αναλάβει άμεση εποπτεία τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων υψηλού κινδύνου. Μεταξύ των θεμάτων που καλύπτει είναι η ενιαία αξιολόγηση κινδύνου των υπόχρεων οντοτήτων, η επιλογή των ιδρυμάτων που θα υπάγονται σε άμεση εποπτεία, οι διαδικασίες δέουσας επιμέλειας , το πλαίσιο κυρώσεων και προστίμων, καθώς και οι κανόνες ανταλλαγής πληροφοριών εντός χρηματοπιστωτικών ομίλων.
Η Ελλάδα, ως κράτος μέλος με σημαντική παρουσία τραπεζών και παρόχων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών σε άλλα κράτη της ΕΕ, θα επηρεαστεί ιδιαίτερα από τη νέα μεθοδολογία αξιολόγησης κινδύνου που εισηγείται η EBA. Σύμφωνα με την πρόταση, κάθε εποπτευόμενη οντότητα θα βαθμολογείται ως προς τον εγγενή, τον εναπομένοντα και τον συνολικό κίνδυνο ξεπλύματος χρήματος, μέσα από ένα κοινό σύστημα αξιολόγησης που θα ισχύει για όλες τις χώρες. Αυτό σημαίνει ότι η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς και οι άλλες αρμόδιες αρχές, θα πρέπει να προσαρμόσουν τις εποπτικές τους πρακτικές ώστε να εναρμονιστούν με τα ενιαία ευρωπαϊκά κριτήρια.
Παράλληλα, η EBA προτείνει σαφή όρια για τον καθορισμό των τραπεζών που θα υπαχθούν στην άμεση εποπτεία της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες. Τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται σε τουλάχιστον έξι κράτη μέλη θα θεωρούνται επιλέξιμα, υπό την προϋπόθεση ότι διαχειρίζονται τουλάχιστον 20.000 πελάτες ή συναλλαγές άνω των 50 εκατ. ευρώ ανά χώρα.
Για τον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα – από τις εμπορικές τράπεζες έως τις εταιρείες πληρωμών, τις ασφαλιστικές και τους μεσίτες ακινήτων – οι νέες προδιαγραφές για τη δέουσα επιμέλεια πελατών συνεπάγονται αυστηρότερες διαδικασίες ταυτοποίησης και επαλήθευσης στοιχείων. Η EBA ζητά από όλα τα υπόχρεα ιδρύματα να συλλέγουν και να επαληθεύουν συγκεκριμένα δεδομένα από αξιόπιστες πηγές, με σαφή διάκριση μεταξύ απλοποιημένης, κανονικής και ενισχυμένης δέουσας επιμέλειας. Για τις ελληνικές επιχειρήσεις, αυτό σημαίνει επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές συμμόρφωσης, αλλά και στενότερη συνεργασία με εποπτικές αρχές και το ελληνικό FIU (Αρχή για το Ξέπλυμα Χρήματος).
Το πλαίσιο κυρώσεων που προτείνει η EBA θεωρείται επίσης καθοριστικό. Η Αρχή ζητά ενιαίο σύστημα επιβολής προστίμων και περιοδικών ποινών (Periodic Penalty Payments), με τις παραβάσεις να κατατάσσονται σε τέσσερις βαθμίδες σοβαρότητας. Οι πιο σοβαρές (κατηγορίας 3 και 4) θα οδηγούν υποχρεωτικά σε χρηματική ποινή. Για την Ελλάδα, όπου η πρακτική επιβολής κυρώσεων για παραβάσεις AML παραμένει αποσπασματική, η υιοθέτηση των ευρωπαϊκών κριτηρίων θα επιφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια και συγκρισιμότητα στις εποπτικές αποφάσεις.
Η EBA εισηγείται επίσης τη δημιουργία κοινών προτύπων για την ανταλλαγή πληροφοριών εντός χρηματοοικονομικών ομίλων, κάτι που αφορά άμεσα τις ελληνικές τράπεζες με θυγατρικές στο εξωτερικό. Προβλέπεται οι όμιλοι να μπορούν να μοιράζονται κρίσιμα δεδομένα για πελάτες και συναλλαγές, με αυστηρή προστασία προσωπικών δεδομένων, ώστε να διευκολύνεται η ανίχνευση ύποπτων κινήσεων.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το νέο κανονιστικό πλαίσιο θα αρχίσει να εφαρμόζεται πλήρως έως τον Ιούλιο του 2027, με μεταβατική περίοδο πέντε ετών για την πλήρη προσαρμογή των τραπεζών και των επιχειρήσεων. Η AMLA θα αναλάβει τότε την άμεση εποπτεία περίπου 40–50 χρηματοπιστωτικών ομίλων σε όλη την Ευρώπη, ανάμεσά τους πιθανώς και ελληνικούς.
