Ολα… σε λίγους: Πού στην Ευρώπη κατανέμεται πιο άδικα ο πλούτος – Η θέση της Ελλάδας και το οξύμωρο της Σουηδίας

Οι δισεκατομμυριούχοι είδαν τη συνολική καθαρή τους περιουσία να εκτινάσσεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με την ενεργειακή κρίση που ακολούθησε να ενισχύει περαιτέρω τα ήδη «φουσκωμένα» πορτοφόλια, φθάνοντας στο σήμερα: οι ανισότητες στην κατανομή του πλούτου διευρύνονται παγκοσμίως με ανησυχητικούς ρυθμούς, μεγαλώνοντας το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Το ίδιο μοτίβο επικρατεί και στην Ευρώπη, καθώς το πλουσιότερο 10% στη γηραιά ήπειρο κατέχει το εντυπωσιακό 67% του συνολικού πλούτου, ενώ σχεδόν οι μισοί Ευρωπαίοι ενήλικες κατέχουν μόλις το 1,2%. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα, καθώς το πλουσιότερο 10% κατέχει το 55,1% του συνολικού πλούτου στη χώρα!

Οι πλούσιοι

Σύμφωνα με το Euronews.com, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα φορολογικά συστήματα και τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης παίζουν σημαντικό ρόλο στις ανισότητες κατανομής του πλούτου μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

Ο βαθμός στον οποίο ο πλούτος είναι άνισα κατανεμημένος ποικίλλει από χώρα σε χώρα, όπως προκύπτει από την έκθεση Global Wealth Report 2023 της Credit Suisse και της UBS.

Η καθαρή αξία (ή ο «πλούτος») ορίζεται ως η αξία των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων συν τα πραγματικά περιουσιακά στοιχεία (κυρίως κατοικία) που κατέχουν τα νοικοκυριά, μείον τα χρέη τους.

Η άνιση κατανομή του μετράται με τον συντελεστή Gini και το ποσοστό των ανώτερων εκατοστημορίων: όσο υψηλότερος είναι ο συντελεστής Gini, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανισότητα του πλούτου, με το 0 να αντιπροσωπεύει την πλήρη ισότητα.

Μεταξύ των 36 ευρωπαϊκών χωρών που μελετήθηκαν, η ανισότητα του πλούτου το 2022 κυμάνθηκε από 50,8 στη Σλοβακία έως 87,4 στη Σουηδία, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο 68,1.

Εξαιρουμένης της Ισλανδίας, η ανισότητα του πλούτου ήταν αρκετά υψηλή σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες. Η Φινλανδία, η Δανία, η Νορβηγία και η Σουηδία βρέθηκαν όλες στο πρώτο μισό του πίνακα, με τη Σουηδία να είναι στην κορυφή της λίστας συνολικά.

Γερμανία

Η Γερμανία είχε την υψηλότερη βαθμολογία ανισότητας πλούτου (77,2) μεταξύ των τεσσάρων μεγάλων οικονομικών δυνάμεων της ΕΕ, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (70,3), την Ισπανία (68,3) και την Ιταλία (67,8). Το Ηνωμένο Βασίλειο, πρώην μέλος της ΕΕ που εξακολουθεί να θεωρείται μία από τις «τέσσερις μεγάλες» οικονομίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο, είχε βαθμολογία 70,2.

Το Βέλγιο (59,6), η Μάλτα (60,9) και η Σλοβενία (64,4) ακολούθησαν τη Σλοβακία, με τη μικρότερη ανισότητα πλούτου.

Τεράστιες ανισότητες μεταξύ των πλουσιότερων

Σε 21 ευρωπαϊκές χώρες με διαθέσιμα στοιχεία, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον πλούτο μεταξύ των ανώτερων εκατοστημορίων, συμπεριλαμβανομένου του πλουσιότερου δεκατημορίου, του 5% και του 1%.

Εξετάζοντας το πλουσιότερο δεκατημόριο το 2022, η Σουηδία είχε τη μεγαλύτερη ανισότητα πλούτου, όπου το κορυφαίο 10% κατείχε το 74,4% του πλούτου. Το Βέλγιο είχε τη χαμηλότερη τιμή με 43,5%. Στην Ελλάδα, το πλουσιότερο 10% κατέχει το 55,1% του συνολικού πλούτου στη χώρα!

Στην πραγματικότητα, το πλουσιότερο 10% κατείχε πάνω από το ήμισυ του πλούτου σε κάθε χώρα εκτός από το Βέλγιο.

Μεταξύ των τεσσάρων μεγάλων οικονομιών της ΕΕ, η Γερμανία είχε την υψηλότερη ανισότητα πλούτου, όπου το πλουσιότερο 10% κατείχε το 63% του πλούτου, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (54,9%), την Ισπανία (53,8%) και την Ιταλία (53,5%). Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε χαμηλότερο ποσοστό και από τις τέσσερις αυτές χώρες, 53,3%.

Εξαιρουμένης της Γερμανίας, το πλουσιότερο δεκατημόριο στις τέσσερις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις της Ευρώπης είχε συγκριτικά χαμηλότερα ποσοστά ανισότητας μεταξύ των 21 χωρών.

Η Σουηδία εκτοξεύεται, το Βέλγιο αντιστέκεται στην τάση

Η κατάταξη παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη όταν συγκρίνεται το κορυφαίο 5% του πλούτου με το 10%. Η Σουηδία διατήρησε την πρώτη θέση, με το πλουσιότερο 5% να κατέχει το 60,3% του πλούτου, ενώ το Βέλγιο είχε τη χαμηλότερη ανισότητα πλούτου, με το 5% να κατέχει το 30,8% του πλούτου.

Εξετάζοντας το μερίδιο του κορυφαίου 1%, η Τουρκία είχε το υψηλότερο ποσοστό με 39,5%, ακολουθούμενη από την Τσεχία (37,8%), τη Σουηδία (35,8%) και τη Γερμανία (30,%), με την Ελλάδα να φθάνει το 25%.

Το μερίδιο του κορυφαίου 1% στο Βέλγιο ήταν πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο, με το πλουσιότερο κορυφαίο 1% να κατέχει μόνο το 13,5% του πλούτου. Το αμέσως χαμηλότερο ποσοστό ήταν 19% στην Πορτογαλία.

Γιατί η Σουηδία βρίσκεται στην κορυφή της ανισότητας του πλούτου;

Μπορεί να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι σκανδιναβικές χώρες σημειώνουν τόσο υψηλή βαθμολογία στην ανισότητα του πλούτου, καθώς έχουν πολύ καλές επιδόσεις σε άλλους δείκτες, όπως η ευημερία, το διαθέσιμο εισόδημα και οι δημοκρατικές αξίες.

Το φορολογικό σύστημα είναι ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο ειδικά η Σουηδία πηγαίνει αντίθετα με το ρεύμα, σύμφωνα με τη Δρ Λίζα Πέλινγκ, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Arena Idé με έδρα τη Στοκχόλμη.

«Τις τελευταίες δεκαετίες καταργήσαμε αρκετούς φόρους επί του πλούτου», δήλωσε στο Euronews Business. «Στη Σουηδία, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει φόρος περιουσίας. Δεν υπάρχει επίσης φόρος στην κληρονομιά και τις δωρεές».

Οπως είπε η ίδια, επιτυχημένες διεθνείς σουηδικές εταιρείες, οι οποίες έχουν επωφεληθεί από επενδύσεις που έγιναν με χρήματα των φορολογουμένων, δεν επιστρέφουν αυτά τα κεφάλαια.

«Έχουμε επίσης πολύ χαμηλούς φόρους για τις εταιρείες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες για τους πλούσιους ανθρώπους να γίνουν ακόμη πιο πλούσιοι», πρόσθεσε η Πέλινγκ.

Παράγοντες πίσω από την ανισότητα του πλούτου στην Ευρώπη

Εξετάζοντας την Ευρώπη ευρύτερα, ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της ανισότητας του πλούτου είναι η σύνθεση των περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με την Eszter Sándor και τον Δρ Carlos Vacas-Soriano, διευθυντές ερευνών στο Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound).

Ειδικότερα, τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης μεταξύ των χωρών είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στις διαφορές στην κατανομή του πλούτου.

«Οι χώρες με υψηλότερα επίπεδα ιδιοκτησίας κατοικίας τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα ανισότητας του πλούτου, ενώ οι χώρες όπου η πρόσβαση σε άλλα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία είναι πιο διαδεδομένη, τείνουν να έχουν υψηλότερη ανισότητα του πλούτου», δήλωσαν οι ερευνητές στο Euronews Business.

Οι Sándor και Vacas-Soriano δήλωσαν επίσης ότι οι εθελοντικές συντάξεις και οι ασφάλειες ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στις ανισότητες του πλούτου.

«Στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να είναι σε θέση να αποταμιεύσουν για τη συνταξιοδότησή τους, τόσο επειδή έχουν υψηλότερο εισόδημα, όσο και επειδή έχουν καλύτερη πρόσβαση σε εθελοντικά μέσα για εισόδημα μετά τη συνταξιοδότηση από ό,τι οι πολίτες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης», δήλωσαν.

Το 2022, η Γερμανία είχε τα χαμηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, όπου μόνο το 46,5% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριό που είχε στην κατοχή του το σπίτι του, σύμφωνα με τη Eurostat. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 69,1%. Το ποσοστό αυτό ήταν επίσης χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ στη Σουηδία (64,2%) και την Τουρκία (57,5%)