Η αύξηση των διαθέσιμων πόρων αντικατοπτρίζει την επιστροφή της χώρας σε συνθήκες δημοσιονομικής σταθερότητας.
Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026-2030, το νέο πενταετές πλαίσιο δημόσιων επενδύσεων που φιλοδοξεί να αποτελέσει τον βασικό πυλώνα του αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας την επόμενη περίοδο. Σύμφωνα με το κείμενο που συνοδεύει τη διαδικασία, η Ελλάδα εισέρχεται στη δεύτερη φάση του ΕΠΑ σε μια συγκυρία κατά την οποία η οικονομία παρουσιάζει σημαντική ανθεκτικότητα, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και σημαντική μείωση της ανεργίας, ωστόσο συνεχίζει να αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις, από το δημογραφικό έως την κλιματική κρίση.
Η κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι το νέο πρόγραμμα στηρίζεται στην εμπειρία της πρώτης προγραμματικής περιόδου 2021-2025, η οποία χαρακτηρίστηκε από υψηλή απορροφητικότητα, ενεργοποίηση σχεδόν όλων των στρατηγικών αξόνων και σημαντικά έργα σε τομείς όπως οι υποδομές, η πολιτική προστασία, η ψηφιοποίηση και η κοινωνική πολιτική. Στο ίδιο διάστημα τα διαθέσιμα κονδύλια για δημόσιες επενδύσεις αυξήθηκαν εντυπωσιακά, από τα 5,6 δισ. ευρώ το 2019 στα 14,6 δισ. ευρώ το 2025, ενώ το 2026 προβλέπεται περαιτέρω άνοδος στα 16,7 δισ. ευρώ, σε επίπεδα που χαρακτηρίζονται «ρεκόρ 16ετίας».
Η αύξηση των διαθέσιμων πόρων αντικατοπτρίζει, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο, την επιστροφή της χώρας σε συνθήκες δημοσιονομικής σταθερότητας, αλλά και τη συμπληρωματικότητα του ΕΠΑ με τα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ταμείο Ανάκαμψης. Όπως σημειώνεται στο κείμενο, «η σταθερή δημοσιονομική πορεία, η αύξηση της απορρόφησης των ευρωπαϊκών πόρων και η αποτελεσματική διαχείριση των επενδύσεων έχουν ενισχύσει το διαθέσιμο δημοσιονομικό περιθώριο για δημόσια έργα που στηρίζουν την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή».
Ειδική αναφορά γίνεται στην πορεία της αγοράς εργασίας. Η ανεργία, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία, έχει υποχωρήσει στο 8,6%, σε σύγκριση με το 9,8% ένα έτος πριν, ενώ ο αριθμός των απασχολούμενων ξεπερνά πλέον τα 4,3 εκατομμύρια. Ωστόσο, η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι παραμένουν σημαντικές ανισότητες, ιδιαίτερα για τους νέους, τις γυναίκες, τα άτομα με αναπηρία και τις περιφέρειες με χαμηλότερους δείκτες ανάπτυξης. Για το λόγο αυτό προωθούνται προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης και κατάρτισης, καθώς και μέτρα για την αύξηση των εισοδημάτων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Την ίδια στιγμή, το δημογραφικό παρουσιάζεται ως μία από τις πλέον σοβαρές προκλήσεις για τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης. Η σταδιακή συρρίκνωση και γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε αυξημένες ανάγκες για κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες, όπως παιδικοί σταθμοί και δομές φροντίδας ηλικιωμένων, ενώ παράλληλα απαιτείται στοχευμένη πολιτική για τη στήριξη νέων οικογενειών και την προσέλκυση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού. Στο σχέδιο προβλέπονται επίσης δράσεις για την ένταξη μεταναστών με δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας.
Κεντρική θέση στο νέο ΕΠΑ κατέχουν οι δράσεις για την αντιμετώπιση και προσαρμογή στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Η χώρα καλείται να ενισχύσει τις ανθεκτικές υποδομές, να βελτιώσει τους μηχανισμούς πολιτικής προστασίας και να επενδύσει στην πρόληψη φυσικών καταστροφών. Το σχέδιο κάνει λόγο για έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, υποδομές πυρόσβεσης, συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και ενίσχυση ενεργειακών δικτύων, ενώ προκρίνεται παράλληλα η στροφή προς πράσινες τεχνολογίες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται επίσης στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και της οικονομίας. Η ενίσχυση των ψηφιακών υπηρεσιών του Δημοσίου, η ανάπτυξη υποδομών δεδομένων και η ενσωμάτωση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν, σύμφωνα με την κυβέρνηση, κρίσιμα εργαλεία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την απλοποίηση της καθημερινότητας των πολιτών. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζεται ότι πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να υστερούν σε ψηφιακές δεξιότητες και υποδομές, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την επέκταση προγραμμάτων υποστήριξης και επιμόρφωσης.
Στο σκέλος των υποδομών, το πρόγραμμα περιλαμβάνει σημαντικές παρεμβάσεις σε μεταφορές, ενέργεια και δίκτυα. Από σιδηροδρομικά έργα και λιμενικές αναβαθμίσεις μέχρι αστικές αναπλάσεις και βελτίωση οδικής ασφάλειας, ο σχεδιασμός φιλοδοξεί να ενισχύσει τη συνδεσιμότητα της χώρας και να μειώσει τις ανισότητες μεταξύ περιφερειών. Σε αυτό το πλαίσιο, η περιφερειακή σύγκλιση χαρακτηρίζεται κομβική για την επιτυχία του προγράμματος, με έμφαση στις νησιωτικές και ορεινές περιοχές που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προκλήσεις.
